Biznesni rejalashtirish

Hajm =	163200	:	2391	=
68,26

Bu hajm dastlabki ishlov beriladigan yarim tayyor mahsulot hajmi hisoblanadi. Hisoblarda bundan foydalanishdan avval chiqindi chiqish me’yorini ham e’tiborga olish zarur, ya’ni har bir bosqichda sof ishlov beriladigan yarim tayyor mahsulot hajmi e’tiborga olinadi. Chiqadigan chiqindining normativ miqdori quyidagi jadvalda keltiriladi:
Chiqindilar me’yori
3-jadval

Jarayon	Foiz
1. O’rov	0,15
2. Tandalash	0,16
3. Shlixtalash	0,28
4. Proborlash	0,4
5. To’qish	0,7

Har bir bosqich uchun mahsulotlar chiqish hajmini aniqlanadi.

(2)
Bu yerda:
Q_c – bir soatda ishlov beriladigan yarim tayyor mahsulot hajmi
F_m – chiqindi me’yori
1-bosqich uchun:

Q1=	68,26	-	68,26	*	0,15	=	68,15	kg
			100

2-bosqich uchun:

Q2=	68,15	-	68,15	*	0,16	=	68,04	kg
			100

3-bosqich uchun:

Q3=	68,04	-	68,04	*	0,28	=	67,85	kg
			100

4-bosqich uchun:

Q4=	67,85	-	67,85	*	0,4	=	67,58	kg
			100

5-bosqich uchun:

Q5=	1422,00	-	1422,00	*	0,7	=	1412,05	metr
			100

5-bosqichda yakuniy mahsulot hajmi mato bo’lganligi sababli 1 soatda ishlab chiqariladigan mato hajmini aniqlanadi. Buning uchun 4-bosqichda aniqlangan yarim tayyor mahsulot hajmi 1 metr mato uchun sarf me’yoriga bo’linadi (68.26:0.048=1422.00 metr).
Yuqoridagi ma’lumotlardan kelib chiqqan holda ishlab chiqarishda qatnashadigan jihozlar sonini aniqlanadi:

1. 
   O’rov jarayoni uchun:
   

   Js=	68,15			=	0,6	=	1
   	120	*	0,97

2. 
   Tandalash jarayoni:
   

   Js=	68,04			=	0,4	=	1
   	195	*	0,96

3. 
   Shlixtalash jarayoni uchun:
   

Js=	67,85			=	0,5	=	1
	150	*	0,94

4. 
   Proborlash jarayoni uchun:
   

   Js=	67,58			=	0,6	=	1
   	115	*	0,98

5. 
   To’quv jarayoni uchun:
   

Js=	1412,05			=	425
	3,5	*	0,95

Yuqoridagi hisob-kitoblardan kelib chiqqan holda “________________” korxonasida jami ishlab chiqarishda ishtirok etadigan jihozlar soni 429 taga teng.


Ishlab chiqaruvchi jihozlar qiymati hisobi
4-jadval

Jihoz turi	Jihoz soni	Jihoz qiymati, ming so’m
1. O’rov	1	525
2. Tandalash	1	630
3. Shlixtalash	1	710
4. Proborlash va ip ulash	1	250
5. To’quv	425	1760000
Jami	429	1762115

Hisoblarni xom-ashyo va materiallar sarfini aniqlashda davom ettiriladi.

Zaruriy xom-ashyo va materiallar sarfi miqdori jadvali
5-jadval

Mahsulot birligiga sarflnadigan xom-ashyo turi va nomi	Sarf me’yori, 1 metr mato uchun (kg)	Yil davomida ishlab chiqariladi-gan mahsulot jami, metr	Yillik xom -ashyo hajmi, kg	Xom -ashyo materiallar qiymati, so’m	Jami qiymat, ming so’m
1. Tola	0,048	3400000	163200	3000	489600
2. Kraxmal	0,04	3400000	136000	5000	680000
3. Kley	0,35	3400000	1190000	2000	2380000
4. Soda	0,3	3400000	1020000	5000	5100000

5. Sovun	0,3	3400000	1020000	7500	7650000
6. Xloramin	0,2	3400000	680000	12000	8160000
7. Paxta yog’i	0,4	3400000	1360000	3500	4760000
Jami	X	x	5569200	x	29219600

Tashkiliy va xodimlar rejasi
Korxonani boshqarish uchun chiziqli funksional tizimdan foydalanish samarali hisoblnadi va u quyidagicha tasvirlanadi:



2-chizma.
Bo’limning asosiy mazmunini xodimlarga bo’lgan talabni aniqlash, ishchilar sonini hisoblash, ish haqi fondini hisoblash tashkil etadi.
Ishchilar sonini hisoblashda quyidagi formuladan foydalanish tavsiya etiladi:
Is=Js / Nxk (3)
bu yerda:
Js - jihozlar soni,
Nxk – xizmat ko’rsatish me’yori.
Har bir bosqich bo’yicha ishchilar soni alohida aniqlnadi.
Xususan, tayyorlov bosqichidagi ishchilar ham jihozga xizmat ko’rsatish me’yori asosida aniqlnadi, ya’ni to’qimachilik korxonasida me’yor bo’yicha bir o’rash jihozi uchun ikki kishi, bir tandalash jihozi uchun ikki kishi, bir shlixtalash jihozi uchun ikki kishi, bir proborlash va ip ulash jihozi uchun ikki kishi xizmat qilishi belgilangan.
Yuqoridagi (3) formula asosida to’quv bosqichi uchun ishchilar soni aniqlnadi. Xizmat ko’rsatish me’yori ATPR-120 to’quv jihozlari uchun 10-12 jihoz, STB to’quv jihozlari uchun 6-7 jihoz qabul qilinadi yoki quyidagi tartibda avvalo xizmat ko’rsatish me’yori aniqlnadi. Bunda kuzatishning xronometraj uslubidan foydalanib, 1 metr mato uchun to’g’ri keladigan qo’llanadigan vaqo’llanmaydigan ish usullariga sarflnadigan vaqt o’lchnadi va belgilnadi.
Qo’llanadiganish usullariga sarflnadigan vaqt deyilganda, jihoz ishlab turgan vaqtda ham bajariladigan ish usullari tushuniladi, ya’ni bu vaqt sarflari asosiy mashina vaqti bilan qo’llanadi. Lekin bu ish usullari ishchining e’tibori qaratilishi hamda ularni faol kuzatilayotganligi uchun xizmat ko’rsatish me’yorini aniqlashda hisobga olinadi. Qo’llanmaydigan vaqt deyilganda esa to’quv jihozining tanaffuslarini keltirib chiqaruvchi ish usullariga sarflnadigan vaqt tushuniladi. Ularni o’z vaqtida bartaraf etish ishlab chiqarish jarayonining uzluksizligini ta’minlaydi.
To’quv jihoziga xizmat ko’rsatuvchi ishchining mahsulot birligiga
to’g’ri keladigan qo’llanmaydigan asosiy ish usullariga vaqt sarfi.
6-jadval

Ish usullari	Qo’llanmaydigan vaqt, sek.T1
1. Uzilgan iplarni ulash.	27
2. Texnik sabablarga ko’ra o’zi to’xtagan jihozlarni yurgizish	6
3.Xom-ashyoni jihozga o’rnatish	30
4.Tayyor mahsulotni jihozdan olish.	35
Jami	98

To’quv jihoziga xizmat ko’rsatuvchi ishchining mahsulot birligiga
to’g’ri keladigan qo’llanadigan ish usullariga vaqt sarfi.
7-jadval

Ish usullari	Qo’llanadigan vaqt sarfi, sek.T2
1.Asosiy ipni to’g’rilash	6
2.Matoni tozalash	5
3.Xom -ashyoni chiqindilardan tozalash	7
4. Urchuq ipini almashtirish	8
Jami	26

Xizmat ko’rsatish me’yori quyidagicha aniqlnadi:
Nxk = Tm + T2 /T1*Kb=1028+26/98=11 ta
bu yerda:
Tm - 1 metr matoga to’g’ri keladigan mashina vaqti, sek/ metr,
Tm = 3600/ A eki 1/A=3600/3,5=1028 sekund
bu yerda:
A - jihozning soatlik nazariy ish unumi, metr/ soat,
Kb - ishchining foydali mehnat bilan band bo’lish koeffitsienti (Kb =0.5-06)


Korxonaning shtatlar jadvali
8-jadval

№	Xodimlar tarkibi	Soni	Oylik ish haqi, ming ming so’m	Yillik ish haqi, ming ming so’m
I.	Davr xarajatlari tarkibidagi ish haqi, jumladan:	14	4230	335756
1.	Direktor	1	4200	50400
2.	Bosh iqtisodchi	1	3800	45600
3.	Bosh hisobchi	1	3500	42000