5-mavzu. Keramik materiallar ishlab chiqarish texnalogiyasi Ma’ruza rejasi

5-mavzu. Keramik materiallar ishlab chiqarish texnalogiyasi


Ma’ruza rejasi:

1. 
   Xom ashyo massasini tayyorlash texnologiyasi
   
2. 
   Keramik materiallar turlari, xossalari va resurslarni tejash
   
3. 
   Energiya samarador keramik material va buyumlar
   

Keramik buyumlar xossalari, shakli, xom ashyo turi va texnologiyasidan qat'iy nazar ularni ishlab chiqarish quyidagi asosiy jarayonlardan iborat: xom ashyoni qazib olish, xom ashyo massasini tayyorlash, buyumni qoliplash, ularni quritish va pishirish.

Gil xom ashyo karyeridan ekskavatorlar yordamida ochiq usulda qazibolinadi va temir yo‘l, avtomobil yoki boshqa transportda keramik buyumlar zavodiga tashiladi. Xom ashyoni qazib olishda karyer gil zaxirasi, qalinligi, joylashish xarakteri aniqlanadi.
Xom ashyo massasini tayyorlash. Tabiiy holdagi qazib olingan gil keramik buyumlar ishlab chiqarish uchun yaroqsiz bo‘ladi. Buyum tayyorlash uchun gilning tabiiy tuzilishini buzish, undan zararli aralashmalarni chi-qarib tashlash, yirik aralashmalarni kukunlash, gilni kukunlash va qo‘shim-chalar qo‘shish, barcha komponentlarni quyma massa hosil bo‘lguncha max-sus mashinalarda (gilni ezg‘ilovchi tegirmon, parrakli aralashtirgich va shu kabilar) aralashtiriladi. Xom ashyo massasi buyum turi, xom ashyo turi va xossasiga ko‘ra plastik, yarim quruq bikr, quruq va ho‘l (shliker) usullarda tayyorlanadi.
Plastik usulda xom ashyo komponentlari tabiiy namlikda yoki quritilgan bo‘lsa, 18-28% namlikkacha suv aralashtiriladi. Plastik usulda olingan xom ashyo massasidan g‘isht, keramik tosh, cherepitsa, quvur va shu kabilar tayyorlanadi (3.1-rasm).
Bikr usulda qoliplash plastik usulning rivojlantirilgan zamonaviy usuli bo‘lib, xom ashyo massasi namligi 13–18% bo‘ladi. Buyum vakuum yoki gidravlik presslar vositasida 10-20 MPa bosimda qoliplanadi. Bu usulda buyumni quritishga energiya sarfi kamayadi, yuqori mustahkamlikdagi xom qoliplangan buyum tayyorlanadi.