|
Ijtimoiy-psixologik trening kommunikativ qobiliyatlarni rivojlantirish shakli sifatida.
Treninglarning turlari (kommunikativ, psixokorrelyativ, xizmat muloqoti, boshqaruv jamoasi).
Guruhdagi ruhiy iqlimni o’rganish.
Igor Viktorovich Vachkovning psixologik o’yinlari va mashqlari
“Mening portretim guruh ko’z o’nggida” mashqi
Olib boruvchi guruh a`zolariga quyidagi savol bilan murojaat qiladi:
- Orangizda o’zining psixologik portretini ko’rishni istaydiganlar bormi? Bu faqat yutuqlar va kamchiliklarni so’zlar vositasida ifodalaydigan portret emas, balki qiyofangizning qog’ozdagi real tasviri.
Odatda, hohlovchilar topiladi. xohlovchi aniqlangandan keyin, unga “xaridorgir stul” taklif qilar ekan, olib boruvchi so’zida davom etadi:
- Guruhning boshqa barcha ishtirokchilari rassomga aylanishadi. xar biringizning qo’lingizda oq qog’oz va bir quti flomaster. xar biringiz bolaligingizda odamlarni tasvirlashga urinib ko’rgansiz. Kimdadir bu urinish muvaffaqiyatli kechgan, kimlardadir esa unchalik muvaffaqiyatli bo’lmagan.
SHu paytda, kimdir rasm chizishni mutlaqo bilmasligi va naturshikni qo’rqinchli portret bilan xafa qilishni ismayotganini aytadi.
- Mayli! Biz naturshikimizning portretini realistik an`analar ruhida chizishga harakat ham qilmaymiz. Tashqi o’xshashlikka intilish ham kerak emas. Aksincha, ko’zlar, burun, og’izni to’g’ri chizishga urinishdan, kiyim ranglarini va soch turmakning tafsilotlarini ifodalashga urinishdan voz kechamiz. Nima uchun? CHunki, bunday ishni bajarish uchun eng qulay vosita - fotoapparat. Biz esa o’z oldimizga bundan ancha murakkabroq va qiziqarli vazifa qo’yganmiz: har birimiz o’z oldimizda o’tirgan odamning aynan psixologik portretini chizishimiz lozim. Buning uchun bizning ixtiyorimizga modernist rassomlar tomonidan berib qo’yilgan yagona tamoyil: “Men shunday ko’rayapman!” tamoyilidan foydalanishimiz mumkin. Bizning suratlarimiz mayli majoziy ma`noga va kosa ostidagi nimkosaga ega bo’lsin. ehtimol, siz portretini chizayotgan odamning ichki dunyosini tushunishingizdagi o’ziga xoslik qalbingizda bir qator assosiatsiyalar tug’dirar va ularda bu odamdagi muhim narsa aks etar. ehtimol, siz uning ruhiy qiyofasini qandaydir predmet sifatidagi, ehtimol, qandaydir naqsh, mavhum chizgilar yoki rangli dog’larning yig’indisi sifatida ko’rarsiz. Siz uchun hech qanday cheklov yo’q, uning ichki dunyosini chizishda hohlagan usullardan foydalanishingiz mumkin. Faqatgina mashqning oxirigacha so’zlashish ma`n qilinishini yodda tuting.
Kichik pauzadan so’ng olib boruvchi o’z monologini biroz pastroq, sokin ohangda davom ettirar ekan, tegishli kayfiyat, ishtirokchilarda meditativ ijodiy holatni keltirib chiqaradi. SHu o’rinda meditativ musiqa qo’yish ham mumkin, biroq u “rassomlar”dan birortasining ichki holatiga mos kelmasligi va uning “ichki rezonatorini” izdan chiqarish xavfi bor.
- endi oldingizda o’tirgan odamga diqqat bilan nazar tashlang, uning sirtqi po’stlog’idan o’tib ichkaridagi sezgir va nozik unsur-inson ruhi ichiga kirib boring. Bu odamda u qay ahvolda? Uning boshqa odam ruhidan farqi nimada? Bu odamni olamda yagona ekanini belgilaydigan xususiyatlar nimada? Bu ruhning timsolini ichki nazaringiz bilan ko’rib chiqing. Bu ruhning musiqasiga quloq tuting. Bu ruhning shakli va ko’rinishini, materialini his qiling. Uning mohiyatini tushuning… Va ko’rgan narsalaringizni qog’ozga tushiring. Izlaning!
Rasm chizish 10-15 daqiqa davom etadi. Olib boruvchi ishni ajratilgan vaqtdan bir daqiqa oldin yakunlash zarurligi to’g’risida ogohlantiradi. SHundan so’ng, suratlar ishtirokchilarning stullariga joylashtiriladi va barcha “rassomlar” “portretlarni” biridan ikkinchisiga o’tib tomosha qilishadi. Naturshik ham, albatta o’zining ichki qiyofasi tasvirlarini ko’rish imkoniyatiga ega bo’ladi.
Aslida mashqning asosiy qismini shu bilan yakunlab, “portret” chizish jarayonidagi guruh refleksiyasidagi his-tuyg’ular muhokamasiga o’tish mumkin. Muhokamani turli usullar bilan tashkil qilish mumkin, masalan: naturshik suratlardan har birini qo’liga olib ular o’zida qanday his-tuyg’u uyg’otayotgani to’g’risida gapiradi, tasvirga talqin beradi va o’zining “portret”ga qo’shilish yoki qo’shilmasligini bayon qiladi. “Rassom” muallif esa surat to’g’ri tushunilgani yoki tushunilmaganini izohlaydi va o’zi suratda aynan nimani ifodalamoqchi bo’lganini so’zlab beradi. Muhokamani boshqacharoq o’tkazish ham mumkin: “rassomlar”, qo’llarida “portretlar”ni tutib doira bo’yicha o’z ijodi namunasini refleksiya qiladi va istasa unga izoh beradi. Naturshik esa ahyon-ahyonda savol berishi mumkin. Refleksiyadan so’ng har bir “rassom” “portretni” unda tasvirlangan shaxsga sovg’a qiladi. Muhokamani his-tuyg’ular refleksiyasi bilan cheklab, suratlarga heya qanday izohlar bermaslik ham mumkin, bunda mashq qahramoniga xayolot uchun katta erkinlik beriladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
