Biznes boshqaruv asoslari

2-bilet
Savollar
1.Boshqaruv nazariyasi
2.Boshqaruv ta’limotidagi yo’nalishlar
3.O’zbekistonda bozor iqtisodiga o’tish jarayonidagi boshqaruv
4.Boshqaruvdagi ayrim xorojiy tajribalar.
Javoblar:

1. 
   M a’lum ki har qanday faoliyat turi boshqaruv asosiga quriladi, chunki shu faoliyatni amalga oshirishdan ko‘zlangan maqsadga erishish, bajariladigan vazifalami taqsim lash, ijrosini nazorat qilish, shuningdek, sam aradorlikka erishish uchun shu faoliyatda ishtirok etuvchilar m anfaatlarini him oya qilish, rag‘batlantirish chora-tadbirlari boshqaruv jarayonida tashkil etiladi va muvofiqlashtiriladi. Nazariya bu sohada ro ‘y beradigan jaray o n va hodisalarning ro ‘y berish qonuniyatlarini aniqlaydi. Boshqaruvning bosh maqsadi-faoliyat jarayonini oqilona tashkil etish,kadrlar salohiyatidan samarali foydalanish , yangi texnologiyalarni qo`llash yo`li bilan tashkilotning foydaliligi va daromadliligini taminlash.
   

Boshqaruv maqsadi - aynan, shu maqsad kishi faoliyatini, o‘z orzularini ushalishiga yo‘naltiradi. Biz dastlab o‘zimizning oldimizda turgan maqsadimizni aniqlab olamiz, so‘ngra esa shu maqsadimiz:

• 
   bo‘lajak harakatlarimizni oldindan aniqlab beradi;
  
• 
   faoliyatimizning ustuvor yo‘nalishini belgilaydi;
  
• 
   faoliyatimizni aniq soha, ishga yo‘naltiradi;
  
• 
   u yoki bu faoliyatimizning zarurlik darajasini belgilab beradi;
  
• 
   pirovard natijamizning baholash me’yorini belgilaydi va h.k.
  

Maqsadning ilmiy asoslanganligi va to‘g‘ri belgilanganligi boshqarish uchun o‘ta zarur. Chunki aynan shu maqsadga binoan:

• 
   boshqarish funksiyalari;
  
• 
   boshqarish usullari;
  
• 
   boshqarishning tuzilmaviy tarkibi;
  
• 
   lavozimlarni belgilash va kadrlarni tanlash kabi muhim masalalar yechiladi
  

2.

Demokratiya-lash tamoyili	 ommani boshqarishga keng ko‘lamda jalb qilishni, kengash va maslaxat bilan ishlarning bajarilishini talab qiladi.
Ierarxiya tamoyili	 boshqarishning pog‘onaligiga asolanadi. Bu tamoyil, bir tomonidan, markaziy, ikkinchi tomondan esa, viloyat shahar va tumanlar darajasidagi davlat hokimiyati hamda boshqaruv idoralarining vazifalarini aniq belgilanishini talab qiladi. Samarasiz
boshqaruv bo‘g‘inlari qanchalik ko‘p bo‘lsa, shunchalik boshqaruv jarayoni chigallashadi.
Rejalashtirish tamoyili	 boshqarish bo‘g‘inlari o‘rtasidagi taraqqiyot nisbatlarini aniqlaydi, shartnomalarning bajarilishini tashkil qiladi va nazorat qiladi.
Yakkahokim-lik tamoyili	 boshqarish tayinlangan shaxs tomonidan bajarilib, unga boshqariladigan obyekt, uning mol-mulki, pul mablag‘lari ishonib toshiriladi. Yakka xokimlik boshqarishda jiddiy tartib va mexnat intizomini ta’minlaydi. Bunda “Ko‘plashib muxokama qilmoq kerag-u, lekin mas’uliyat yakka bir kishida bo‘lmog‘i kerak” degan printsip amal qiladi.
Ilmiylik tamoyili	 menejerlardan chuqur bilimni, o‘z soxasi bo‘yicha iqtisod, mantiq, ruxiyat, matematika, chet tili, texnologiya kabi fanlarni yaxshi bilishini talab qiladi. Shu bilan birga uning saviyali tashkilotchi, tashabbuskor g‘oyalarga boy, izlanuvchan, bozor kon’yunkturasini yaxshi biladigan, tavakkal qilishdan qo‘rqmaydigan mutaxassis bo‘lishini talab qiladi.
Qayta aloqalar tamoyili	 Topshiriqni berishda tushundinglarmi? deb so‘rash etarli emas. Bunday savolga javobgar shaxslardan tasdiqlovchi javobni, topshiriqni to‘g‘ri tushunganligini so‘rash kerak.
Javobgarlik tamoyili	 bu tamoyil, eng avvalo, boshqaruvchilarning javobgarligini nazarda tutadi. Bajaruvchanlik madaniyati past, mas’uliyatsiz rahbar korxona va xodimlarning sho‘ri. Menejer uchun xuquqiy javobgarlik o‘ta yuqori bo‘lishi kerak.

3.Bozor iqtisodiyotiga oʻtish ning eng soʻnggi modeli sobiq sotsialistik mamlakatlar modeli boʻlib, oʻtish bu mamlakatlarda rejalibuyruqbozlik iqtisodiyotini qayta qurish asosida bormoqda. Sobiq sotsialistik mamlakatlarda Bozor iqtisodiyotiga oʻtishning dastlabki shartsharoiti har xil, shunga koʻra aholi orasida bozor koʻnikmalari ham turlicha darajada saqlangan. Bu mamlakatlarda rejali buyruqbozlik xoʻjaligidan bozor iqtisodiyotining zamonaviy taraqqiy etgan shakliga utiladi. Oʻtish jarayoni tez kechadi, chunki bu sotsializm davridan qolgan moddiy bazaga, malakali ish kuchiga va ilmiy texnikaviy salohiyatga tayanadi. Sobiq sotsialistik mamlakatlarda Bozor iqtisodiyotiga oʻtish u. ulardan baʼzilarining davlat mustaqilligini taʼminlash bilan birgalikda kechmoqda. Bu MDH mamlakatlariga xos. Bozor iqtisodiyotiga oʻtish u. keng va teran bozor islohotlarini talab qiladi. Oʻzbekistonning Bozor iqtisodiyotiga oʻtish ham milliy mustaqillik va keng koʻlamli bozor islohotlarining oʻtkazilishi bilan amalga oshirilmoqda (qarang Bozor islohotlari).