Birinchi bob

O’RIK GULINING O’ZIGA QARAB RASMINI ISHLASH
Bolalarga o’rik gulining o’ziga qarab rasmini chizdirishdan oldin bahor faslida ro’y beradigan o’zgarishlar haqida so’z yuritiladi. So’ng ko’rgazmali quroldan daraxt shoxchasi, undan bo’rtib chiqayotgan kurtaklardan barg va gullarning unib chiqishini ko’rsatadi. Bolalar o’z uylarida va ko’cha kuylarda o’rikning gullaganini yaxshilab kuzatib kelishlari oldindan aytib qo’yilsa, maqsadga muvofiq bo’ladi.
Ko’rgazmali qurol uchun o’qituvchi gullagan o’rik shoxchasi namunasini qurigan shoxcha va rangli qog’ozlardan chiroyli qilib yasab qo’yishi maqsadga muvofiqdir.
Gullagan o’rik shoxchasining rasmini chizish bolalar uchun juda qiziqarlidir. Dastlab ular o’rik shoxchasining holatini belgilovchi ingichka uzun chiziqni chizib oladilar. Unda o’rik guli, kurtakcha va barg joylashgan o’rinlarni chiziqchalar bilan belgilaydilar. So’ng har bir yelement uchun ajratilgan o’rinda o’sha shaklning ko’rinishi uzaro nisbatlari saklangan xolda chizib chikiladi. Gul uchun ajratilgan doira teng besh bo’lakka bo’linadi va uning gultojibarglari chiziladi. O’rtasi dumaloq qilib belgilanadi. Bu ishlar nihoyasiga yetganidan so’ng uni bo’yashga o’tiladi.
O’rik gulini havo rangli qog’ozda guash bo’yog’ida ishlaganda uning oq bo’yog’i bilan muyqalamda (o’rik gulining) tasviri ishlab olinadi. So’ng jigarrang bo’yog’ida bu gullar novda ko’rinishida bir-biri bilan tutashtiriladi. Bunda novdaning uchiga tomon ingichkalashib borishiga yerishish lozim. Yendi yashil rangdagi bo’yoq bilan o’rikning barglari ishlanadi. Bu usulda rasm chizish juda qulaydir.
O’quvchilarning bajargan ishlari ham darxol ko’zga yaqqol tashlanadi. O’rik gulining rasmini chizishdan maqsad, shular asosida o’quvchilarni yo’lsimon naqsh chizishga tayyorlashdan iboratdir. O’rik gulining gultojibarglarini stilizasiyalash (ya’ni qayta ishlash) orqali sodda ko’rinishdagi to’rt tomonli gul tasviri hosil qilinadi.
O’rik gulidan yo’lsimon naqsh ishlash uchun chizilgan yo’l kvadratchalarga bo’lib chiqiladi. So’ng xar bir kvadratcha yana teng ikkiga bo’linadi. Yo’l o’rtasidan uzunasiga chiziq bilan ikkiga bo’linadi. Yendi xar bir kvadratlar kichkina to’rtta kvadratchalarga bo’linib qoladi. Ana shu kvadratchalarning ichiga gulning tojbargi, o’rtasidagi doirachasi chizilsa, o’rik guli nusxasi hosil bo’ladi. Shu tariqa qolgan kvadratchalarga ham gul tasviri chizib chiqiladi. Ortiqcha chiziqlar o’chirib tashlanganidan so’ng, akvarel, guash bo’yog’ida yoki rangli qalamda bo’yashga o’tiladi.