Biotexnologiya asoslari

Natriy glutamat: HOOC  CH₂  CH₂(NH₂)  COONa  texnik glutamin kislotadan
olinadi. Kislota kristallari suvda eriydi, suvli eritmani faol ko’mir bilan ishlov berilib 60-70^S haroratda kristallar erishi to’liq ta’minlanadi. Keyin glutamin kislota eritmasi 45-50% li NaOH eritmasi bilan rN-6,8 bo’lguncha neytrallanadi va shundan keyin filtrlanadi.
Filtrat vakuum-bug’latish uskunasida 40-50^S haroratda bug’lantirilib, so’ngra sovutiladi. Kristallizasiya past haroratda 3 sutka davomida amalga oshiriladi. Glutamat natriy glutamat kristallari dastlabki eritmadan sentrifugada ajratilib issiq havoda quritiladi. Tayyor maxsulot 98% asosiy moda (natriy glutamat) saqlaydi.

ORGANIK KISLOTALAR ISHLAB CHIQARISH

Mikrobiologik sintez orqali turli xil organik kislotalar: sirka, limon, yantar, itakon, glyukon va boshqa xil kislotalarni olish mumkin. Ulardan oziq-ovqat, farmasevtika, kimyoviy, engil sanoat va boshqa turli xil ishlab chiqarish sanoatlarida keng ko’lamda foydalaniladi.

Mikrobiologik sintez orqali olingan limon, sirka va sut kislotalari ananaviy oziq-ovqat ishlab chiqarishda keng qo’llaniladi va kimyoviy sintezlash yo’liga nisbatan samaraliroq hisoblanadi.
Ushbu kislotalarning produsent-mikroorganizmlari bakteriyalar, mog’or zamburug’lari va achitqilar hisoblanadi. Sirka va limon kislota sintezlovchi produsent-mikroorganizmlar aeroblar hisoblanadi. Sut kislotasini esa anaerob mikroorganizmlar hosil qiladi.
Mikroorganizmlar ushbu kislotalarni o’zlarini begona mikrofloradan himoya qilish maqsadida sintezlaydilar, shuningdek, uglerodni zahira sifatida sintez qiladi degan nazariyalar mavjud.

SIRKA KISLOTA ISHLAB CHIqARISH

Sirka kislota CH₃COOH – rangsiz, o’tkir hidli suyuqlikdir. Oshxona sirkasi (sirka kislotasining 5-9% li suvli eritmasi), sirkali essensiya (70-80%), suvsiz yoki muzlatilgan sirka kislota (98-99,8%) holidagi sirka kislotalari mavjud.
Acetobacter turkumiga mansub sirka kislotali bakteriyalar etil spirtini oksidlab sirka kislota hosil qilish xususiyatiga egadir. Etil spirtining oksidlanishini alkogoloksidaza fermenti katalizlaydi. Reaksiya tenglamasini quyidagicha yozish mumkin:
CH₃CH₂OH ⎯^Ф⎯^ЕРМ⎯^Е⎯^НТCH₃COOH  H₂O  490кДж

Sanoat sharoitida sirka kislotani mikrobiologik sintez qilish, sirka kislotali bakteriyalarni suyuqlikda uzluksiz o’stirish usulidan foydalanib, ketma ketlikdagi fermentyorlar birikmalarida amalga oshiriladi.

Sirka kislota ishlb chiqarishning texnologik jarayonlari quyidagi asosiy bosqichlarni tashkil etadi (8-chizma):

1. 
   Ekish materialini olish;
   
2. 
   Xom ashyolarni tayyorlash;
   
3. 
   Fermentasiya;
   
4. 
   Tayyor maxsulotni tindirish va quyish.
   

Ishlab chiqarishda sirka kislotali bakteriyalarning ikki xil turi Bacterium Sch’tzenbachii va