Биология кафедраси тўйчиева Зиёда Абдихолиқ қизи

Токсикоинфекциялар хосил қилувчи моллюскалар.
Моллюскаларнинг кўп турларини истеъмол қилса бўлади. Лекин баъзан истеъмол қилганда заҳарланиш ҳам мумкин. Чунки моллюскаларда бир ёмон хусусият бўлиб, яъни улар заҳарларни ва микроорганизмларни адсорбция қилишлари мумкин. Масалан, таркибида заҳарли моддалари бўлган саноат сувларининг минамата (Япония) кўрфазига оқизилиши натижасида моллюскалар ўша заҳардан заҳарланганлар ва бунинг натижасида заҳарланган моллюскаларни еган балиқларни истеъмол қилган кўпчилик одамлар ҳалок бўлганлар.
Биологик ва клиник омилларга кўра моллюскалардан заҳарланиш 3 гуруҳга ажратилган:
1. Гастроинтестинал белгилар: эпигастрал оғриқлар, қусиш, оғиз қуриши, ич кетиши. Бу ҳолатлар бактерия табиатили токсинлар таъсирида кузатилади.
2. Аллергикхусусиятли заҳарланишда инсоннинг айни ўша моллюскага бўлган ўзига хос аллергик хусусиятлари хизмат қилади. Интоксикациянинг клиник манзараси: терини қизариши, тошмалар тошиши, қичиш, бурундан қон кетиш, бош оғриғи, тахикардия, нафас олишнинг қийинлашуви кузатилади.
3. Фалажликка олиб келувчи заҳарланиш инсон динофлагеллата заҳарларини адсорбция қилган моллюскаларни истеъмол қилганда бўалди. Бунда қўйидагича белгилар намоён бўлади: қичима ачитиш лаблар милк, тил ва юзнинг анемияси, кейинчилик бу ҳолатлар бутун танага тарқалади. Кўпинча мадорсизлик, бош айланиши, чанқаш, ютинишнинг қийинлашуви буғимлардаги оғриқ. Ўзига хос давоси топилмаган. Заҳарланганда дарҳол меъдани ювиш, адсорбентлар ичириш тавсия этилади, кейин эса симптомик усулда даволанади.

2.4. Заҳарли бўғимоёқлилар – Arthropoda.

Турларнинг сони жиҳатидан бўғимоёқлилар типи жуда каттадир. У ер юзида яшовчи ҳайвонат оламининг 68 % иниўз ичига олади. Уларнинг кўпчилиги бўлиб, бутун бирсинф (кўпоқлар) ёки туркум (чаёнлар, ўргимчаклар) заҳарли аъзолар билан қуроллангандир. Табиийки улар одам учун хавфли бўлиб, заҳарли бўғимоёқлилар ичида ўргимчаксимонлар ва ҳашоратлар энг муҳим аҳамиятга эга.

Заҳарли ўргимчаксимонлар (Arachnoidea).
Ўргимчаксимонлар синфи ўзига 30000 ортиқ турдаги ерда яшовчи бўғимоёқлиларни бирлаштиради. Уларнинг танаси икки қисмдан: бош-кўкрак ва қориндан тузилган. Бош-кўкрагида 6 жуфт оёқлари бўлиб, уларндан 2 жуфт оғиз аппаратини ташкил қилади, қолган 4 жуфти юрувчи оёқлардир. Ўргимчаксимонлар ичида заҳарли ҳайвонлар сифатида чаён ва баъзан бир ўргимчаклар катта аҳамиятга эга.