Biologik tizimlar haqida tushuncha (metodlar; tiriklikning xususiyatlar)

Mutatsion o`zgaruvchanlik.
1. (2019) Ona organizimida ro'y beradigan mutatsiya hodisasida gametalarning biriga 1 juft gomologik xromasomalarning ikkalasi o'tdi. Ushbu gametalarning normal spermatazoid bilan urug'lanish jarayonidan so'ng qanday hodisalar kuzatilishi mumkin?
1) ikkala ota-onada gametalarida xromasomalar soni farq qilgani uchun urug'lanish sodir bo'lmaydi:
2) nasi kariotipida 46 ta xromasoma bo'ladi va rivojlanish normal o'tadi;
3) nasi kariotipida 48 ta xromasoma bo'ladi;
4) Sherevskiy-Terner sindromli farzand tug'ilishi mumkin;
5) Daun sindromli farzand tug'ilishi mumkun; 6) Klaynfelter sindromli farzand tug'ilishi mumkun
A) 4,5,6 B) 2,5,6 C) 1,2 D) 2,3
2. (2019) Quyidagi holatlar o'zgaruvchanlikning qaysi turiga misol bo'lishini aniqlang.
1) shizofrenya kasalligi;
2) deletsiya hodisasi;
3) tug'ma karlik kasalligi;
4) dupikatsiyahodisasi;
5) aneuploidiya;
6) poliploidiya;
a) gen mutatsiyasi; b) xromosoma mutatsiyasi; c) genom mutatsiyasi
A) a-1,3; b-2,4; c -5,6 B) a-2,3; b-4,5; c-1,6
C) a-1,4; b-2,6; c-3,5 D) a-3,5; b-1,4; c-2,6
3. (2019) Quyidagi holatlar o‘zgaruvchanlikning qaysi turiga misol bo'lishini aniqlang. 1) ko'rlikka olib keluvchi irsiy degeneratsiya; 2) shershevskiy-terner sindromi; 3) ortiqcha barmoqlik kasalligi; 4) inversiya hodisasi; 5) skerda avlodida 3-7 xromosomali turlar uchrashi; 6) g‘o‘zaning 26,52 xromosomali turlari uchrashi; a) gen mutatsiyasi; b) xromosoma mutatsiyasi; c) genom mutatsiyasi A) a-1,3; b-2,4; c -5,6 B) a-2,3; b-4,5; c-1,6 C) a-1,4; b-2,6; c-3,5 D) a-3,5; b-1,4; c-2,6 14. (2019) Nuqtalar o'rniga mos javobni tanlang. G'o'za avlodi­da 52 xromosomali turning paydo bolishi ... hisoblanadi.
A) nuqtali mutatsiya B) xromosoma mutatsiyasi C) gen mutatsiyasi D) genom mutatsiyasi
5. (2019) Jinsiy xromosoma sonining ortishi bilan bogliq bol­gan mutatsiya turini aniqlang.
A) translokatsiya B) inversiya C) deletsiya D) genom
6. Monosomik organizmlarning hosil bolishiga olib keladigan o'zgaruvchanlik turini aniqlang;
A) genotipik o'zgaruvchanlik, genom mutatsiyasi
B) genotipik o'zgaruvchanlik, xromosoma mutatsiyasi
C) mutatsion o'zgaruvchanlik, gen mutatsiyasi
D) genotipik o'zgaruvchanlik, gen mutatsiyasi
7. (2018) Quyidagi holatlar o'zgaruvchanlikning qaysi turiga misol bo'lishini aniqlang.
1) braxidaktiliya kasalligi; 2) duplikatsiya hodisasi; 3) gemofiliya kasalligi; 4) inversiya hodisasi; 5) xromosoma sonini oshishi; 6) poliploidiya; a) gen mutatsiyasi; b) xromosoma mutatsiyasi; c) genom mutatsiyasi
A) a-1,3; b-2,4; c -5,6 B) a-2,3; b-4,5; c-1,6
C) a-1,4; b-2,6; c-3,5 D) a-3,5; b-1,4; c-2,6
8. (2018) Xromosoma bir qismining boshqa nogomologik xro­mosomaga qo'shilishi oqibatida yuzaga keladigan o'zgaruv­chanlik turini aniqlang.
A) genotipik-rekombinativ
B) fenotipik-kombinativ
C) genotipik-modifikatsion
D) genotipik-mutatsion
9. (2018) Namoyon bo'lish xarakteriga ko'ra (a), sodir bo'ladigan joyiga ko'ra (b), paydo bo'lish darajasiga ko'ra (c) mutatsiya turlarini aniqlang.
1) dominant mutatsiya; 2) somatik mutatsiya; 3) xromosoma mutatsiyasi; 4) generativ mutatsiya; 5) genom mutatsiyasi; 6) retsissiv mutatsiya; 7) gen mutatsiyasi.
A) a-2,4; b-1,6; c-3,5,7 B) a-1,6; b-2,4; c-3,5,7
C) a-3,5,7; K-2,4; c-1,6 D) a-i, 6; b -3,5,7; c-2,4
10. (2018) Gen mutatsiyalari yuzaga kelish sabablarini ko'rsating.
A) hujayrada xromosoma sonining ortishi va xromosoma tuzilmasining o'zgarishi
B) autosomada genlar izchilligining o'zgarishi va bir nukleotidning boshqa nukleotid bilan almashinishi
C) X xromosomada genlar izchilligining o'zgarishi va DNK­dagi bir necha genlarning yo'qolishi
D) gendagi bir nukleotidning boshqasi bilan almashinishi va gen tarkibidagi nukleotidlar izchilligining o'zgarishi
11. (2017) Mutatsiyalar turi va ularning sabablari o'rtasidagi muvofiqlikni aniqlang.
1) xromosoma mutatsiyasi; 2) gen mutatsiyasi; a) xromosoma strukturasining o'zgarishi
b) xromosoma sonining kamayishi;
c) nukleotidlar ketma-ketligining o'zgarishi;
d) bir nechta nukleotidlar almashinuvi;
e) bir nechta nukleotidlarning yo'qolishi;
f) xromosomalar gaploid to'plamining ortishi A) 1-b, f; 2-a,c B) l-c,f; 2-a,d
C) 1-a; 2-d,e D) 1-a; 2-b,f
12. (2017) Xromasomaning o'rta qismini ajralishi qaysi hodisaga kiradi?
A) fenotipik-mutatsion
B) genotipik-ontogenetik
C) genotipik-mutatsion
D) genotipik-rekombinativ
13. (2017) Iloqning 12 dan 43 tagacha xromasomali bo'lgan tur­larini uchrashi, qaysi hodisaga kiradi?
A) fenotipik-modifikatsion
B) genotipik-kombinativ
C) genotipik-mutatsion
D) genotipik-rekombinativ
14. (2017) Olcha bilan tog'olchani chatishtirin olxo'ri olinishi qaysi hodisaga misol bo'ladi?
A) fenotipik-modifikatsion
B) genotipik-kombinativ
C) genotipik-mutatsion
D) genotipik-rekombinativ
15. (2017) Xo'rozlarning bo'ynida patning bo'lmasligi qaysi hodisaga kiradi?
A) fenotipik-modifikatsion
B) fenotipik-ontogenetik
C) genotipik-mutatsion
D) genotipik-rekombinativ
16. (2017) Klaynfelter yoki Shereshevskiy Terner kabi xroma­soma kasaligiga uchragan odamlarni uchrashi qaysi hodis­aga kiradi?
A) fenotipik-modifikatsion
B) fenotipik-ontogenetik
C) genotipik-mutatsion
D) genotipik-rekombinativ
17. (2017) Mutatsiya jarayoniga xos bo'lmagan xususiyatni an­iqlang.
A) makkajo'xorini metafaza2 bosqichida 3-va 5-juft xro-masomalari qutblarga noteng taqsimlanib 18 va 22 ta to'plamli hujayra hosil bo'ldi.
B) no'xatni meyoz jarayonida 4-juft xromasomalari no­teng taqimlanib 6 va 8 ta to'plamga ega bo'lgan hujay­ralar hosil bo'ldi.
C) qalampirning meyoz bo'linishida metafaza2 bosqichida 12-va 20-juft xromasomlar noteng taqsimlanib 22 va 26 ta xromasomaga ega hujayralar hosil bo'ldi
D) xrizantemada hujayrasida metafazal bosqichida 5-juft xromasomlar noteng taqsimlandi 1-chi meyozdan so'ng hosil bo'lgan hujaylardagi xromasoma 8 va 10 ta bo'ldi.
18. (2017) Mutatsiya jarayoniga xos bo'lmagan xususiyatni an­iqlang.
A) turup(n=9) mitoz bosqichini metafza davrida 1-juft xromasomalar noteng taqsimlandi yakunda 16 va 20 ta xromasomaga ega hujayra hosil bo'ldi
B) drozafila meyoz jarayonida 4-juft xromasomalari no­teng taqimlanib 3 va 5 ta to'plamga ega bo'lgan hujay­ralar hosil bo'ldi.
C) shimpanze meyoz bo'linishida metafaza2 bosqichida 11-va 22-juft xromasomlar noteng taqsimlanib 22 va 26 ta xromasomaga ega hujayralar hosil bo'ldi
D) karam(n=9) hujayrasida metafazal bosqichida 7-juft xromasomlar noteng taqsimlandi 1-chi meyozdan so'ng hosil bo'lgan hujaylardagi xromasoma 16 va 20 ta bo'ldi.
19. (2017) Drozofila melanagaster pashshasida 3-juft xromaso­ma tarkibida gen izchilligi 1-gomolog AcklMnOprsT, 2-go-molog ackLmoPrst 4-va 5-juft genda krossingover kuza-tilsa, hosil hosil bo'lgan 1-chi gomolik izchilligini aniqlang.
A) AcklmoPrst B) ackLMnOprsT C) acklMoPrst D) AckLmnOprsT


20. (2017) Gen mutatsiyasiga xos bo'lmagan xususiyatni ko'rsating.
1) nukleotid izchilligini o'zgarishi
2) xromasomaning bir qismini ortishi
3) gen izchilligini o'zgarishi
4) gen tarkibidagi nukleotidlarning ortishi yoki kamayishi
5) autosoma gen miqdorini ortishi
6) xromasomaning ayrim qismini ortishi
A) 1,4 B) 4,6 C) 1,5 D) 5,6
21. (2016) Alifbodagi bitta harf bitta gen deb hisoblansa quyi­dagi javoblarning qaysi biri ABDKLMGNJP ketma-ketlik-dagi genlari bor xromosomada inversiya hodisasi yuz ber-ganini ko'rsatadi?
A) ABDGML KNJP B) ABDKLMGSOTNJP
C) ABDKLMJP D) ABDKLMGNJPGN.
22. (2016) Alifbodagi bitta harf bitta gen deb hisoblansa quyi­dagi javoblarning qaysi biri ABDKLMGNJP ketma-ketlikdagi genlari bor xromosomada tronslokatsiya hodisasi yuz berganini ko'rsatadi?
A) ABDGML KNJP; B) ABDKLMGSOTNJP;
C) ABDKLMJP; D) ABDKLMGNJPGN.
23. (2016) Alifbodagi bitta harf bitta gen deb hisoblansa quyi­dagi javoblarning qaysi biri ABDKLMGNJP ketma-ketlikdagi genlari bor xromosomada deletsiya hodisasi yuz ber­ganini ko'rsatadi?
A) ABDGML KNJP;
B) ABDKLMGSOTNJP;
C) ABDKLMJP;
D) ABDKLMGNJPGN.
24. (2016) Alifbodagi bitta harf bitta gen deb hisoblansa quyi­dagi javoblarning qaysi biri ABDKLMGNJP ketma-ket-likdagi genlari bor xromosomada duplikatsiya hodisasi yuz berganini ko'rsatadi?
A) ABDGML KNJP; B) ABDKLMGSOTNJP;
C) ABDKLMJP; D) ABDKLMGNJPGN
25. (2016) Alifbodagi bitta harf bitta gen deb hisoblansa ABED-FOSUI (1) va ABCDFOSUI (2) ketma-ketlikdagi 3- va 4 hamda 5-va 6 genlarda krossingover yuz bersa, birinchi xro­mosomada genlar qanday tartibda joylashadi?
A ABCD FOSUI; B) ABEDFOSUI;
C ABSD FOSU; D) ABSDFOSUI
26. 2016) Alifbodagi bitta harf bitta gen deb hisoblansa ABED­FOSUI 11) va ABCDFOSUI (2) ketma-ketlikdagi 3- va 4 hamda 5-va 6 genlarda krossingover yuz bersa, ikkinchi xro-mosomada genlar qanday tartibda joylashadi?
A .ABSD FOSUI; B) ABEDFOSUI;
C ABSD FOSU: D) ABSDFOSUI.
27. (2016) Mutatsion o'zgaruvchanlik uchun xarakterli jihat-larni aniqlang.
1) guruhli xarakterga ega
2) individual xarakterga ega
3) o'zgaruvchanlik chegarasi genotip bilan aniqlanadi
4) reaksiya normasi bilan chegaralangan
5) faqat fenotipning o'zgarishiga olib keladi
6) fenotip va genotipning o'zgarishiga olib keladi
7) asta-sekin paydo bo'ladi
8) to'satdan paydo bo'ladi
A) 2,6,8 B) 1,3,4 C) 2,4,7 D) 3,5,8
28. (2016) Mutatsiya turi va sababi o'rtasidagi muvofiqlikni aniqlang.
1) Genom mutatsiyasi 2) gen mutatsiyasi
a) xromosoma tuzilmasining o'zgarishi
b) xromosoma sonining kamayishi
c) bir purinning boshqa puringa almashishi
d) dezoksiribonukleotidlar almashishi
e) nukleotidlarning yo'qolishi
f) xromosoma gaploid to'plamining ortishi
A) l-b,f2-c,d,e B) l-a,d,f2-b,c
C) l-c,d,e 2-b,f D) l-a,b,c 2-d,e
29. (2016) Mutatsiya turi va sababi o'rtasidagi muvofiqlikni aniqlang.
1) xromosoma mutatsiyasi 2) gen mutatsiyasi a) xromosoma tuzilmasining o'zgarishi b) xromosoma sonining kamayishi c) nukleotidlar ketma-ketligini o'zgarishi d) bir purinning boshqa puringa almashishi e) nukleotidlarning yo'qolishi f) xromosoma gaploid to'plamining ortishi
A) 1-a 2-c,d B) 1-b 2-a,c
C) l-a,d,f 2-c,e D) l-c,d,e 2-a,b,f
30. (2015) Genlarni alifbodagi bitta harf bilan ifodalab, ularning xromosomadagi joylashuvini quyidagicha deb tasavvur etamiz: GMABCHNIKDEF. Tashqi muhit omillarining ta’siri­da xromosoma tuzilmasida o'zgarish sodir bo'ldi: GMAIN-HCBKDEF. Sodir bo'lgan mutatsiya turini aniqlang.
A) deletsiya B) duplikatsiya
C) translokatsiya D) inversiya
31. (2015) Xromosomalar tuzilmasining o'zgarishi bilan bog'liq mutatsiyalarni aniqlang. 1) fenilketonuriya; 2) duplikatsiya;
3) poliploidiya; 4) trisomik organizmlarning rivojlanishi; 5) Shershevskiy-Terner sindromi; 6) deletsiya; 7) inversiya; 8) aneuploidiya;
9) translokatsiya; 10) monosomik organizmlarning rivojlanishi
A) 1,2,8,9 B) 3,4,5,8 C) 1,4,6,10 D) 2,6,7,9
32. (2015) Gen tuzilishining o'zgarishi (a), xromosoma tuzi-lishining o'zgarishi (b), xromosomalar sonining o'zgarishi (c) bilan bog'liq genotipik o'zgarishlarni aniqlang.
1) qandli diabet; 2) translokatsiya; 3) albinizm; 4) inversiya; 5) poliploidiya; 6) trisomiya;
7) gemofiliya; 8) aneuploidiya; 9) Klaynfelter sindromi; 10) nuqtali mutatsiya
A) a-1,3,7; b-2,4; c-5,6,8,9
B) a-1,2,4; b-3,6; c-5
C) a-1,4,10; b-2,8; c-3,5,7,9
D) a-1,6,7; b-2,3,4; c-8,9,10
33. (2015) Genlarni alifbodagi bitta harf bilan ifodalab, ularning xromosomadagi joylashuvi quyidagicha deb tasavvur etamiz: GMABCHNIKDEF. Tashqi muhit omillarining ta’siri­da xromosoma tuzilmasida o‘zgarish sodir bo'ldi: GMAB-CHBCHNIKDEF. Sodir bo'lgan mutatsiya turini aniqlang.
A) inversiya B) translokatsiya
C) deletsiya D) duplikatsiya