Biologik faol moddalar texnologiyasi

 
CHuqur /oqimli fermentatsiya 
50 m3 xajmdagi apparatlarda olib boriladi, bunda apparat xajmi 
2/3 qismi to‗ldiriladi. 
 
Ekish materiali sifatida chuqur qatlam kulturasida o‗stirilgan mitselliylardan foydalaniladi. 
Ozuqa muhiti 12–15 % qandlarni tutadi.
Fermentatsiya 31–32°S xaroratda uzluksiz aralashtirish rejimida olib boriladi.
Kislota hosil bo‗lish jarayonida (5–7 sutka) kuchli aeratsiya rejimi ta‘minlab beriladi (800–1000 
m
3
/s gacha) bunda qandlar vaqti–vaqti bilan qo‗shilib turiladi, 2–3 marta oziqlantiriladi. 
21
Давронов Қ. Биотехнология: илмий, амалий ва услубий асослари. Тошкент. 2008 й. 506б.

---

67 
Limon kislotani chiqishi 5 dan to 12% ni tashkil qiladi, qandlarning qoldiq konsentratsiyasi 0.2–
1.5% ni tashkil qiladi, limon kislota miqdori umumiy karbon kislotalar miqdoridan 80–98% ni tashkil 
etadi.
60 yillarda limon kislotasini suyuq uglevodlar asosida ajratib olish usullari ishlab chiqila 
boshlandi (S9–S30), produtsentlar sifatida achitqilar (Candida) va bakteriyalardan (Brevibacterium, 
Corynebacterium, Arthrobacter) foydalangan, hamda oqimli kulturalar usuli qo‗llanilgan. 
Bu texnologiyalar hali sanoat miqyosida amalga oshirilmagan bo‗lib, biroq kelajakda ma‘lum 
texnologik istoqbollarni va‘da qilmoqda. 
TEXNIK LIMON KISLOTASINI TOZALASH 
So‗nggi mahsulot – tozalangan kristall xoldagi limon kislotasi fermentatsiyadan so‗nggi 
jarayonlarda olinadi.
Achigan eritma limon kislotasi, glyukon va shovul kislotasini aralashmasidan, achimagan qand 
va mineral aralashmalardan tashkil topgan bo‗ladi. Limon kislota miqdori umumiy kislota miqdoridan 
80-98% ni tashkil etadi. 
Eritmadan limon kislotasi kalsiy kationlari bilan bog‗lab olib kam eruvchi kalsiy sitratning 
tuzlari hosil qilish yo‗li bilan ajratib olinadi.
 
Achigan eritma neytrallangandan so‗ng limon, glyukon va shovul kislotalarining kalsiy tuzlari hosil 
bo‗ladi:
2S
6
N
8
O
7
+ 3Sa(ON)
2
= Sa
3
(C
6
H
5
O7)
2
↓+ 6N
2
O 
2S
6
N
12
O
7
+ Sa(ON)
2
= Sa(S
6
N
11
O
7
)
2
+ 2N
2
O 
S
2
N
2
O
4
+ Sa(ON)
2
= CaS
2
O
4
↓+ 2N
2
O 
Limon va shovul kislotasining kalsiy tuzlari cho‗kmaga tushadi, glyukonat kalsiy va melassaning 
organik va mineral komponentlarning asosiy qismi eritmada qoladi. 
CHo‗kma vakuum-filtrda ajratib olinib, yuvib quritiladi. 
Limon kislotasini erkin xolatga o‗tkazish va oksalat kalsiydan ajratish uchun cho‗kma sulfat 
kislota bilan qayta ishlov beriladi. 
Limon kislota eritmasi filtrlanadi, vakuum-parlatish orqali konsentrlanadi va harorat 8–10°S 
gacha asta pasaytirilib kristallanadi. Hosil bo‗lgan kristallar sentrifuga yordamida ajratib olinadi va 
30–35°S da quritiladi. 
Tayyor mahsulot 99.5% limon kislotasini tutadi (monogidrat hisobida), zollanish darajasi – 0.1–
0.35 % dan oshmaydi.