Bilimlendiriw ministirligi

11-12-ámeliy.Ayrım sensor (analizatorlar) sistemalar fiziologiyası
Sensor sistemasi. Retseptorlar fiziologiyasi. Kóriw sezgisi. Esitiw hám teńsalmaqliliqti saqlaw.


Tayanısh tu’sinikler: informatsiya, qabıllaw, sensorlıq sistemalar, ko’riw, esitiw, akkomodatsiya, alıstan ha’m jaqınnan ko’riwshilik, jaqtılıq, ren’ler, ishki qulaq, ko’z ha’m qulaqtın’ du’zilisi.


1. Sırtqı informatsiyanı qabıllaw sisteması organlarının’ hızmeti.
Bizdi korshag’an ortalıqtın’ xarkıylı tasirlerin biz arnawlı seziu organları arkalı kabıllaymız ha’m olarga analiz jasaymız. Sonlıqtan seziu organlarının’ tiykargı xızmeti bizdi korshag’an ortalıqtın’ jag’dayın olardın’ ozgerisine ha’m bizin organizmimizdin’ ozinde bolıp atırgan ozgerisler tuwralı xabardı bizin bas miyimizge jetkerip beriu bolıp tabıladı.
Organizmnin’ kuramalasıp rawajlanıu dawamında onda arnawlı seziushi kletkalardın’ jıynılgan orınları payda boladı. Bunday orınlarga nerv kletkaları koplep toplanıp olar retseptorlar degen at algan. Bul retseptorlardın’ orayga umtılıushı nerv jolı bolıpol bas miyi menen baylanısıp bas miyinin’ arnawlı orınlarında xar kıylı retseptorlardan kelip tusken nerv impulsların kabıllawshı orınlar payda bolgan.
Sırtqı tasirlerdi seziu ushın birinshiden retseptor, ekinshiden orayga umtılıushı nerv jolı ushinshiden bas miyi ha’m yarım sharlar kabıg’ı normal xızmet etiui kerek. Bul ush sistemanı İ.P.Pavlov analizatorlar dep atadı ha’m olardın’ bir-biri menen baylanıslı turde jumıs isleytugınlıg’ınatap korsetti.
Analizatorlar xazirgi waqıtta bir neshe gruppalarga bo’linedi.
1. Koriu. 2. Esitiw. 3. Xareket analizatorı. 4. Vestebulyarlıq analizator. 5. İyis seziw analizatorı. 6. Da’m seziw analizatorı.
7. Qabıllaw analizatorı (vospriyatie)

Bul analizatorlardın’ xar biri ozinin’ atkaratugın xızmetlerine iye. Birak olardın’ barlıg’ına xarakterli narse olardın

1. retseptorlardan
2. o’tkeriushi nerv jolınan
3. miy bo’limi ha’m miy kabıg’ı bo’liminen turatugınlıg’ı
Sonlıqtan organlarının’ yamasa analizatorlardın’ atkaratugın xızmetlerin ha’m olardın’ jas ozgesheligine baylanıslı ayırmashılıg’ın biliu xar bir pedagigtın’ tiykargı waziypalarının’ biri bolıp esaplanadı.