Bilim Ta’l Ta’l “oliy m sohasi: lim sohas lim yo’na oliy V t y matem

Texnik sug’urtalar rezervlari
ham sug’urta polislari egalarining aktivlari va 
sug’urta kompaniyalari hamda pensiya fondlarining majburiyatlari hisoblanadi. 
(hayotni sug’urtalash yoki boshqa turdagi sug’urtalar bo’yicha) 
Debitor va kreditorlarning boshqa hisoblari savdo kreditlari
, avanslar va 
zarur moliyaviy resurslar olish manbalari sifatidagi moliyaviy aktivlar hisoblanadi. 
To’g’ridan-to’g’ri chet el investitsiyalari iqtisodiyotning har bir tarmog’i 
bo’yicha spravka tariqasida ajratib ko’rsatiladi, chunki bu investitsiyalarga tegishli 
moliyaviy aktivlar yoki majburiyatlar yuqorida ko’rsatilgan guruhlar tarkibida 
hisobga olinadi. (aktsiyalar, zayomlar va boshqalar). Biroq chet el investitsiyalari 
jami summasining alohida aniqlanishi aktiv va passiv balansining milliy hisoblar 
tizimidagi boshqa hisob raqamlari bilan bog’lanishi uchun, shuningdek, to’lov 
balansinini tuzish uchun kerak bo’ladi. 

---

62
Milliy boylik statistikasini MHT-93 asosida tashkil etish va hisoblash ishlari 
MDH doirasida amalga oshirilmoqda va uni takomillashtirish ishlari davom 
ettirilmokda. 
4.3.Qayta tiklanadigan (fizik) kapital statistikasi 
Milliy boylikning asosiy komponentlaridan biri asosiy kapital hisoblanadi. 
Asosiy kapital
bu – mahsulot ishlab chiqarish, bozor va nobozor xizmatlar 
ko’rsatish uchun uzoq davr, lekin bir yildan kam bo’lmagan muddatda bir necha 
marotaba yoki doimo ishlatiladigan ishlab chiqarilgan aktivlardir. Asosiy kapital 
tarkibiga uzoq muddatda ishlatiladigan muayyan turdagi tovarlar kiritilmaydi: 
mayda asbob-uskunalar va inventarlar, ba’zi harbiy anjomlar (vayron qilish 
vositalari va ularni eltib berish vositalari), uy xo’jaligi tomonidan sotib olingan va 
pirovard iste’moli uchun foydalaniladigan mashinalar va jihozlar (avtomobillar, 
mototsikllar, velosipedlar, mebel, maishiy texnika) asosiy kapital tarkibiga 
kiritilmaydi. Ammo, ular ishlab chiqarish maqsadlarida foydalanilsa – asosiy 
kapital tarkibiga kiritiladi. 
Erlarni obodonlashtirish (holatini) va boshqa ishlab chiqarilmagan moddiy 
aktivlarni yaxshilash bo’yicha qilingan xarajatlar ham asosiy kapital tarkibiga 
kiritilmaydi. Balansda asosiy kapital tarkibiga qo’shimcha holda quyidagilar 
kiritiladi: 
a) “Boshqa inshootlar” kichik guruhiga tarixiy obidalar (agar ularni xarid 
baholari bo’lsa); 
b) “Mashinalar va uskunalar” guruhiga fuqarolik maqsadlarida 
foydalaniladigan harbiy jihozlar (avtomobillar, kompyuterlar va hokazo); 
v) “Transport vositalari” kichik guruh kosmik uchuvchi apparatlar; 
g) “Hayvonlar” guruhiga quyonlar, baliqlar, uy qushlari va asal arilar; 
d) tugallanmagan ob’ektlarning (qurilish, ishlab chiqarish, yosh hayvonlar, 
mevaga kirmagan ko’p yillik daraxtzorlar va boshqalar) qiymatlari, agar ular mulk 
egasini o’zgartirishsa.