|
4-variant.
1.Foyda miqdoriga ta’sir ko’satuvchi omilar?
Foyda — tovarlar va xizmatlarni sotishdan olingan daromadning bu tovarlarni ishlab chiqarish va sotish xarajatlaridan ortiq qismi. Korxonalar va tadbirkorlar xo`jalik faoliyati moliyaviy natijalarining asosiy ko`rsatkichlaridan biri. Foyda pulda ifodalanadi pulda ifodalanadi. Foyda bozor daromadi bo`lib, uning qonun-qoidalariga binoan vujudga keladi, taqsimlanadi va ishlatiladi. Foyda kapital, ishlab chiqarish omili sifatida tovar va xizmatlar narxi tarkibiga kiradi, ular sotilgach, pul shaklida kapital sohibi ixtiyoriga keladi. Foyda topish tadbirkorlikning asl maqsadi hisoblanadi, unga intilish bozor iktisodiyotining rivojlanishini ta`minlaydi.
Foydaning mazmuni. Foydaning normasi va massasi. Foydaning taqsimlanishi va ishlatilishi. Korxona pul daromadlaridan sarflangan barcha xarajatlar chiqarib tashlanganidan keyin qoladiga qismi foyda deb yuritiladi. Korxona foydasining mutloq miqdori ya'ni yil davomida olingan foyda xajmi uning massasini tashkil kiladi. Foyda massasining ishlab chiqarish xarajatlariga nisbati va uning foizda ifodalanishi foyda normasi deyiladi.
Foyda va uning miqdorini belgilovchi omillar. Korxona foydasi Korxonaning barcha pul daromadlari va qilingan sarf – xarajatlari o`rtasidagi farq. Korxona sof foydasi Korxona umumiy foydasidan soliqlar va boshqa majburiy to'lovlar chiqarib tashlangandan keyin qolgan qismi.
Xarajatlar pasaygan sharoitda foydaning daromaddagi hissasi ortadi, aksi yuz berganda bu hissa qisqaradi. Bordiyu, tovarlarga talab hozir bo`lib, ularning bozor narxi oshsa, o`z-o`zidan va xarajatlardan kati nazar, foyda ortadi. Narxning foydaga ta`siri shundan guvohlik beradiki, bozorgir tovarlarni chiqarmay turib yaxshi foyda ko`rish mumkin emas. Har qanday firma foydani eng ko`p olishga, ya`ni uni maksimumlashtirishga intiladi, foyda mikdoriga ta`sir etuvchi omillarni ishga soladi. Foydaning o`z o`lchami bor. Bu uning normasi va massasidir. Foyda normasi (G`") nisbiy ko`rsatkich bo`lib, kapital qanday ishlatilib, qanday foyda ko`rilganini bildiradi va u orqali foyda (F) kapitalning (K) ning qanday qismiga tengligi aniqlanadi.
2. Milliy iqtisodiyotni rivojlantirishda investitsiyalarning o’rni?
Bozor munosabatlariga o’tish mamlakatimiz iqtisodiyotining makro va mikro darajalarida xilma-xil yangi faoliyat turlarini vujudga kelishiga va ularni rivojlanishiga asos soldi. Shunda faoliyat turlaridan biri bo’lib, jumladan investitsiya faoliyati hisoblanadi.Maqbul invеstitsiya muhitini shakllantirish va rivojlantirish iqtisodiyot tarmoqlarini yanada erkinlashtirishga, ular o’rtasidagi raqobat muhitini takomillashtirishga, iqtisodiy barqarorlikni mustahkamlashga, tashqi iqtisodiy aloqalarni kеngaytirishga, ishchi kuchi malakasini oshirishga va ular bandligini ta'minlashga judda katta ijobiy ta'sir ko’rsatadi. Ichki investitsiya tashqi iqtisodiy faoliyatni yoki mahalliy iqtisodiyotningmahsulotlarini sotib olishni yoki sotib olishni o'z ichiga oladi. Bu chet eldan keladigan pul. Ichki investitsiyalar tashqi investitsiyalardan farq qiladi, bu mahalliy kompaniyalardan xorijiy investorlarga investitsiya kapitalining chiqishi. Hozirgi vaqtda iqtisod fani investor tomonidan turli loyihalarga yuboriladigan mablag'larni tasniflash imkonini beruvchi bitta asosiy usulni aniqlaydi. U adolatli, xolis va yashash huquqiga ega.
Investitsiyalar manbalari quyidagilardir:
ichki (o'z); tashqi (ular qarzga olingan va qarzga bo'linadi).
Tabiiyki, investor uchun o'zining ichki aktivlarini tasarruf etish eng foydali hisoblanadi. Ko'pincha siz investitsiyalarni moliyalashtirishning tashqi manbalaridan foydalanish uchun to'lashingiz kerak. Ular kamdan-kam hollarda bepul bo'lishi mumkin. Keling, sanab o'tilgan barcha navlarni batafsil ko'rib chiqaylik.
Ichki manbalar
Investitsiyalarni moliyalashtirishning ichki manbalari mikroiqtisodiy va makroiqtisodiy darajada farqlanadi.Bundan tashqari, ma'lum bir darajaga ichki manbalar Davlat investitsiyalariga quyidagilar ta'sir qiladi:aholi jamg'armalari va tijorat kompaniyalari- xususiy investorlarning potentsial investitsiya fondlari; mamlakat jamg'armasi - turli zahira fondlari shaklida.Kompaniya darajasida investitsiyalarning ichki manbalariga quyidagilar kiradi: sof foyda;
ustav kapitali mablag'lari; qimmatli qog'ozlar chiqarish; amortizatsiya ajratmalari.
3. Keys-masala
Fermerning oilasi 20 ga. yerda hosil yetishtiradi. Shu yerga to‘lanadigan bonitet bali bo‘yicha renta (yer solig‘i)1 ga. uchun 2000 so‘m, yollanma ishchilarga to‘lanadigan haq yiliga 600 ming so‘m, material, urug‘lik, mineral o‘g‘it, yonilg‘i va boshqa xarajatlari 700 ming so‘m, olingan qarzlar uchun bankka to‘lanadigan yillik foiz 140 ming so‘m, asosiy kapital amortizatsiyasi (mexanizmlar xizmat muddati 10 yil) – 400 ming so‘m. Agarda fermer mexanizmlarini sotib, bankka qarzini to‘lasa, unda 3 million so‘m qoladi.
Fermer asosiy kapital bilan bankdagi qarzi o‘rtasidagi farqni biznesga qo‘yib, shu summadan 12 % miqdorida daromad olishdan voz kechgan. Fermerga yillik 600 ming so‘m daromad bilan ishlashni taklif qilishayapti. Uning ayoli ham fermada ishlaydi. Boshqa joyda ishlaganda 200 ming so‘m haq olgan bo‘lar edi. Fermer o‘zining tadbirkorlik talantini 600 ming so‘m baholaydi.
Fermer xo‘jaligining yillik buxgalteriya foydasi va iqtisodiy xarajatlarini aniqlang.
Agar fermer oilasining daromadi 3 million so‘m bo‘lsa, buxgalteriya va iqtisodiy foydani hisoblang. Ularni aniqlashdan qo‘yilgan asosiy maqsad nima?
Do'stlaringiz bilan baham: |
