Bilim Ta’l Ta’l “oliy m sohasi: lim sohas lim yo’na oliy V t y matem

Yalpi ichki mahsulot hajmini o’zgarmas baholarda baholashda quyidagi 
indekslardan foydalaniladi: 
jadval 
Indeks turlari 
Laspeyras indekslari 
Paashe indekslari 
Fizik hajm indeksi 
,
0
0
0
1



p
q
p
q
J
q
,
1
0
1
1



p
q
p
q
J
q
Baho indeksi 
,
0
0
1
0



p
q
p
q
J
p
,
0
1
1
1



p
q
p
q
J
p
YAIMni hisoblashda takroriy hisoblarga yo’l qo’ymaslik maqsadida uning 
tarkibiga faqat pirovard mahsulotlar (tovar va xizmatlar) qiymatlari kiritiladi. 
YAIM hajmini aniq va to’g’ri hisob-kitob qilish uchun ushbu yilda ishlab 
chiqarilgan tovar va xizmatlar faqat bir marta hisobga olinishi lozim. Ko’pgina 
mahsulotlar bozorga tushguncha bir nechta ishlab chiqarish bosqichlaridan 
o’tadilar. Natijada ko’pchilik mahsulotlarning ayrim komponentalari bir necha 
marta sotiladi va sotib olinadi. Mahsulot qismlarini ko’p marta hisobga olinishini 
bartaraf qilish maqsadida, YAIMni hisob-kitob qilishda faqat pirovard 
mahsulotlarning bozor qiymatlari hisobga olinadi va oraliq mahsulotlari pirovard 
mahsulot qiymatlarida hisobga olinganligi sababli chegirilidi. Oraliq 
mahsulotlarini hisobga olish takroriy hisobga olib kelib, YAIM hajmini sun’iy 
tarzda oshirib, bo’rttirib yuboradi. 
Qimmatli qog’ozlar bo’yicha oldi-sotdi bitimlari pul aktivlari bilan 
almashuvni ifodalagani uchun joriy ishlab chiqarish hajmini bevosita ko’payishiga 
olib kelmaydi. 
YAIM tarkibiga oldingi davrlarda ishlab chiqarilgan tovarlarni sotishning 
kiritilmasligiga asos bo’lib, ushbu mahsulotlarning o’sha – ishlab chiqarilgan 
vaqtda hisobga olinganligi hisoblanadi, aks xolda bu takroriy hisobga olib keladi. 
Xarajatlar usuli bo’yicha YAIMga pirovard mahsulot va xizmatni yaratish 
bilan bog’liq bo’lgan barcha turdagi xarajatlar kiradi. Umumiy ko’rinishda ushbu 
ta’rifni quyidagi formula bo’yicha ifodalash mumkin: