205
мультипликатор
natijasida
muomaladagi pul
massasining
ko'payishi bilan
xarakterlanadi.
Foizlar
kapitalizatsiyasi
Капитализация
процентов
interest capitalization foizlar ko’payishi
operatsiyasi.
Foiz to’lash muddati
Период
начисления
процентов
Interest period
ketma-ket davrlar
o’rtasidagi foiz
to’lash.
Foiz (foiz pullari)
Проценты
(
процентные
деньги
)
Interest ( interest
money)
Qarzga berilgan
mablag'lardan
foydalanishdan olgan
daromad miqdori
Fond birjasi
Фондовая
биржа
Stock Exchange
maxsus tashkil etilgan
qimmatli qog'ozlar
bozori.
Fond bozori(qimmatli
qogozlar bozori)
Fond bozori(qimmatli
qogozlar bozori)
The stock market (
stock market )
moliya bozorining bir
qismi bo'lgan va
qimmatli qogozlarni
sotib olish va sotish
joyi.
Qimmqtli qog’oz
Ценная
бумага
security
hujjat mulkiy
huquqlar , mashqlar
yoki transfer faqat
uning
taqdimnomasiga
binoan iloji bo'ladi
tasdiqlovchi , zarur
batafsil bilan
formasini belgilangan.
Qarz miqdorini
kopayishi
Наращивание
суммы
долга
Capacity debt
foiz hisoblash
natijasida qarzning
dastlabki miqdorda
o'sish.
6– MAVZU:TASHQI IQTISODIY FAOLIYAT STATISTIKASI
Atamaning
o’zbek
tilidagi
nomlanishi
Atamaning
rus tilidagi
nomlanishi
Atamaning
ingliz tilidagi
nomlanishi
Atamaning ma’nosi
Tashqi
iqtisodiy
aloqa
Внешнеэкономическ
ая
деятельность
External
activity
Bu turli mamlakatlar o’rtasidagi
iqtisodiy munosabatlar bo’lib,
iqtisodiy naf ko’rish maqsadida
olib boriladi.
Ishlab
chiqarishning
xalqaro
kooperatsiyal
ashuvi
Международная
кооперация
производственной
деятельности
International
cooperation
production
activity
Xalqaro mehnat taqsimotining
asosiy rivojlanish
yo’nalishlaridan hisoblanadi.
Bunday kooperatsiyaning asosi
bo’lib ishlab chiqarish
206
kuchlarining o’sish darajasi va
mamlakat ichida yoki
tashqarisida bo’lishidan qat’iy
nazar alohida korxonalar
o’rtasida barqaror xo’jalik
aloqalarining shakllanishidir.
Eksport
Экспорт
Export
(ing. export, lot. exportare -
chetga chiqarish) deganda
tovarlar, xizmatlar va kapitalni
tashqi bozorga chiqarish
tushuniladi.
Eksport kvota
Экспортная
квота
export quota
Bu muayyan tovar (xizmat,
kapital)ni eksportga belgilangan
hajm (hissa)da ishlab chiqarish
va etkazib berish tushuniladi.
Import
Импорт
Import
(lot. importo – olib kelish) –
deganda
ichki bozorda sotish
uchun mamlakatga xorijiy
tovarlar, texnologiya, kapital
kiritish va xizmatlar keltirish
tushuniladi.
Import kvota
Импортная
квота
import quota
Bu har yili mamlakatga
keltirishga ruxsat berilgan
xorijiy mahsulot hajmini miqdor
jihatdan cheklab qo’yishdir
Tashq
i savdo
oboroti
Внешнеторговый
оборот
Foreign trade
turnover
(TSO) eksport (E) va import (I)
yig’indisidan tashkil topadi:
Т
S
О
E I
Tashqi savdo
qoldig’I
Сальдо
внешней
торговли
Export surplus
Eksport bilan import o’rtasidagi
tafovut savdo qoldig’ini (
)
beradi:
Т
S
О
E I
7-MAVZU: AHOLI TURMUSH DARAJASI
Atamaning
o’zbek tilidagi
nomlanishi
Atamaning
rus tilidagi
nomlanishi
Atamaning
ingliz tilidagi
nomlanishi
Atamaning ma’nosi
Aholining
turmush
darajasi
Уровень
жизни
населения
Standards of
living
Kishilarning moddiy va ma’naviy
- ma’rifiy ehtiyojining qondirilishi
hamda turmush sharoitining
yaxshilanish darajasini tavsiflaydi.
YaIM(Yalpi ichki
mahsulot)
ВВП
(
валовой
внутренный
продукт
)
GDP(Gross
domestic
product)
Mamlakatning iqtisodiy
faoliyatini umumlashtirib ifodalovchi
ko’rsatkichdir. U mazkur mamlakat
ТСО
207
hududida joylashgan barcha
rezidentlar tomonidan pirovard
iste’mol uchun ishlab chiqarilgan
mahsulot va xizmatlar qiymatini
anglatadi.
YaIM aholi jon
boshiga
ВВП
на
душу
населения
GDP per capita
YaIMni hajmini(AKSh dollorida)
mamlakat aholisining yillik o’rtacha
soniga nisbati
Inson potentsiali
taraqqiyoti indeksi
Индекс
развития
человеческого
потенциала
(
ИРЧП
)
Human
development
index (HDI)
Bu indeks turmush qiymati
indeksiga nisbatan keng ma’noga ega
bo’lib, quyidagi uchta ko’rsatkich
bilan xarakterlanadi:
-
jon boshiga to’g’ri
kelgan
yalpi ichki mahsulot darajasi;
-
ma’lumotlik darajasi;
-
o’rtacha yashash yoshi
darajasi.
Moddiy ehtiyojlar
Материальный
потребность
Material needs
kishilarning oziq - ovqat, kiyim -
kechak, turar - joy, yoqilg’i, maishiy
va kommunal xizmat ko’rsatishni
yaxshilash kabilarga bo’lgan
ehtiyojlari kiradi.
Axoli daromadi
Доход
населения
Income of the
population
Axolining ma’lum bir davr
moboynida olgan pul mablag’lari va
moddiy boyliklari.
Nominal daromad
Номинальный
доход
Nominal
income
Bevosita xodim mehnatining
miqdori va sifatiga qarab
to’lanadigan haq bo’lib, u pul
shaklidagi jami daromadni o’z ichiga
oladi.
Real daromad
Реальный
доход
Real income
Jami pul daromadlari (brutto
daromad)dan turli to’lovlar (soliqlar,
sotsial sug’urta to’lovlari) chegirib
tashlangandan keyin qolgan qismi –
sof (netto) pul daromadini baho
indeksiga bo’lish yordamida
aniqlanadi.
Kambag’allik
Бедность
Poverty
Kambag’allik shunday holatki,
bunday vaziyatda inson o’zining
asosiy ehtiyojlarini qondirish
imkoniga ega bo’lmaydi.
Elastiklik
koeffitsienti
Коэффициент
эластичности
The coefficient
of elasticity
Daromad 1 foizga o’zgarganda
aholining harajatlari necha foizga
o’zgarishini ko’rsatadi.
Daromadlarni
kontsentratsiyalash
koeffitsienti (Djini
koeffitsienti)
Коэффициент
концентрации
доходов
(
коэффициент
Джини
)
Gini
coefficient,
income
Aholi daromadlarini
taqsimlanishida tengsizlik darajasini
tavsiflaydi.
