Beton va temirbeton arxitekturada

Buyum va konstruktsiyalarni qoliplash. Qoliplash jarayoni quyidagi asosiy operatsiyalardan iborat bo’ladi: qoliplarni tozalash, yig’ish va moylash, qolipga armaturani joylashtirish, qolipga beton qorishmasi quyish va zichlashtirish.

Temirbeton buyum va konstruktsiyalarning sifati qolip o’lchamlari aniqligiga va bikrligiga bog’liq bo’ladi. Qoliplar odatda po’lat listlardan tayyorlanadi, xususiy h’ollarda boshqa metallar qotishmalaridan tayyorlanishi mumkin. Hozirgi vaqtda qoliplar plastik va shishaplastik listlar asosida tayyorlanmoqda. Misol tariqasida Germaniyaning “Pashal” Verke LTD firmasi plastik qoliplarini keltirish mumkin. Kam foydalaniladigan qoliplarni, yuza tomonini suv yuqtirmaydigan moylar surilgan yog’och asosida tayyorlash mumkin.

Beton quyishdan avval qoliplar qotgan beton qoldiqlaridan tozalanishi shart. Qolip yig’ilgach, beton qolipga yopishib qolmasligi uchun maxsus emulsion tarkiblar bilan moylanadi.

Beton qorishmasi qolipga turli betonquygichlar yordamida quyiladi. Betonquygichning turi qoliplanadigan buyum va konstruktsiyaning turiga bog’liq bo’ladi. Masalan, yuzasi katta plitalar, panellar va sh.k. ushbu buyum enini qoplaydigan betonquygich mashinalar vositasida, ensiz buyum va konstruktsiyalar maxsus shlanglar, badyalar, transporter kabi betonquygichlar yordamida qoliplanadi.

Yig’ma temirbeton konstruktsiyalar tayyorlashda quyidagi beton zichlashtirish usullari ishlatiladi: titratish, prokatlash, vakuumlash, presslash, shibbalash, tsentrifugalash va h’okazo. Eng ko’p tarqalgan usul qisqa muddatli titratish bo’lib, titratish maydonlari katta yuzali buyumlar betonini zichlashtirishga imkon beradi.

Qo’zg’almas yirik qoliplardagi beton qorishmasi chuqurlik titratkichlari vositasida, yupqa konstruktsiyalar esa yuzaki titratgich maydonchalari va to’sinchalari yordamida zichlashtiriladi.

Bikr va o’ta bikr beton qorishmalari titratish-vakuumlash, titratish-prokatlash va shu kabi aralash usullarda zichlashtiriladi.

Yig’ma temirbeton buyum va konstruktsiyalarni zichlashtirish va qotishini tezlashtirish usullari 6 bobda batafsil izoh’langan.