Beton va temirbeton arxitekturada

8.5-rasm. YOpmalarning segmentli (a) va qiya kergisiz (b) temirbeton fermalar

Temirbeton fermalar tayanchlar orasidagi masofa 12, 18 va 24 m bo’lganda tomlarni ko’tarib turishga mo’ljallangan. M400-M600 markali og’ir va g’ovak to’ldirgich asosidagi engil betondan armaturasi avvaldan taranglangan h’olda ishlab chiqariladi. Fermalarning kesimlari trapetsiya, uchburchak yoki egri chiziqli segment shaklida bo’lishi mumkin (8.5-rasm).

Sanoat binolarida ferma konstruktsiyalarini ishlatish binoning xususiy massasini kamaytiradi, beton va metall armaturalarni tejaydi, seysmik mustah’kamlikni taminlaydi.

Temirbeton arkalar tayanchlar orasidagi masofa 100 m va undan ortiq bo’lgan sanoat binolari tomini yopishda ishlatiladi. Arkalar yaxlit yoki panjarasimon devorli qilib yasaladi va odatda ikkita yarim arkadan yig’iladi.

Sanoat binolari isitilmaydigan va isitiladigan turlarga bo’linadi. İsitilmaydigan binolarning devor panellari uzunligi 6-12 m va eni 1,2-1,5 m o’lchamlarda yassi va qobirg’ali plitalar ko’rinishida og’ir, engil va yacheykali betonlar asosida tayyorlanadi. İsitiladigan sanoat binolari plita va panellari g’ovak to’ldirgichli betonlar, gaz va ko’pikbetonlar, yirik g’ovakli betonlar, ikki va uch qatlamli konstruktsiyalar asosida tayyorlanishi mumkin. Plita va panel og’ir betondan, o’rtasiga engil samarali issiqlik izolyatsiyasi materiallari qo’yib, uch qatlamli h’olda tayyorlanadi. Ularni isitiladigan sanoat binolari qurilishida ishlatish maqsadga muvofiq bo’ladi.

İssiqlik izolyatsiyasi materiali sifatida yarim bikr mineral paxta plitalari, ko’pikpolimer plitalar, arbolit va boshqalar ishlatilishi mumkin.

Sanoat binolarida qavatlararo va tombop plitalar va panellar jamoat binolari qurilishida ishlatiladigan konstruktsiyalar kabi konstruktsiyalar qo’llaniladi. O’rta qator ustunlar qo’yish imkoniyati bo’lmagan sanoat bino va inshootlarda, sport komplekslari va sh.k. bino tomlarini yopishda qobiq h’avoyi konstruktsiyalardan foydalaniladi.

Qobiq konstruktsiyalarda ikki yo’nalish bo’yicha qobiqlar h’osil qilingan bo’lib, kuchaytirish maqsadida uzunasi bo’ylab maxsus qobirg’achalar muayyan masofalarda h’osil qilinadi. Qobiq konstruktsiyaning xususiy massasini kamaytirish uchun asosiy yopma qismi armotsementdan (to’ldirgichsiz) tayyorlanadi.