Beton va temir-beton buyumlarini ishlab chiqarish

TSex (korxonalar) ning ishlab chiqarish rejasi

3-jadval

№	Buyum nomi	O’lchov birligi	Yillik ishlab chiqarish mahsuldorligini aniqlash formulasi	Mahsuldorlik
				yilda	sutkada	smenada	soatda
1	Ikki yelkali ustun	m^3		40816	155.78	77.89	9.73
		dona	Mh/Vm	102040	389	195	24
2		m^3
		dona	Mh/Vm

2. 
   Xom ashyo va yarimfabrikatlarga tsex (korxona)ning
   

talabini aniqlash
Ushbu bo’limda quyidagilarni keltirish zarur:

-mahsulot tayyorlash uchun xomashyo turini va sifat ko’rsatkichlarini asoslash;

-standartlar va texnik shartlardagi xomashyoga qo’yilgan talablar;

-tsex rejasini bajarish uchun xom ashyo va yarimfabrikatlarga bo’lgan talabni hisoblash (yo’qotishlar bilan birga).

Korxonaning xomashyo va yarimfabrikatlarga bo’lan ehtiyojini hisoblashda, 1m³ beton qorishmasining tarkibi hisoblanadi.
Betonning tarkibini taxminiy hisoblash.

Og‘ir betonning tarkibini hisoblash uchun quyidagi ko‘rsatkichlar ma’lum bo‘lishi lozim: betonning talab qilinayotgan markasi Rb, beton qorishmaning qulay joylanuvchanligi (konusning santimetrlar hisobidagi cho‘kish darajasi KCH ga qarab aniqlanadi), boshlang‘ich materiallarning xususiyatlari, chunonchi: sementning turi va aktivligi Rs, tarkibiy qismlarining to‘kma zichligi r_s.t, r_q.t, r_sh.t. hamda ularning haqiqiy zichligi r_s. ,r_q., r_sh.. chaqiqtosh yoki shag‘alning g‘ovakligi V_ch(sh)q donalarining yirik-maydaligi va to‘ldirgichlarning namlik darajasi W_q, W_sh. Namuna sifatida tayyorlanadigan qorishmaning tarkibi quyidagicha hisoblanadi; avval 1m³ qorishma uchun kerak bo‘ladigan suv-sement nisbati, suv sarfi, sement sarfi hisoblanib topiladi, so‘ngra yirik va mayda to‘ldirgichlar sarfi aniqlanadi.

Suv-tsement nisbatini aniqlash formulasi

S/TS = =600*0.65/(600+600*0.5*0.65)=0.49

Bu erda R_b - betonning markasi, MPa; R_s-sementning aktivligi, MPa; A va A₁- materiallarning sifati hisobiga olingan koeffitsenlar

(1-jadval)

1-jadval. A va A₁ koeffitsentlari qiymati

To‘ldirgichlar va sementning xususiyatlari	A	A1
YUqori sifatli Oddiy Past sifatli	0,65 0,6 0,55	0,4 0,4 0,37

E s l a t m a: 1. Juda mustahkam va zich tog‘ jinslaridan tayyorlangan chaqiqtosh, maqbul yiriklikdagi qum va hech qanday aralashmasi bo‘lmagan yoki ozgina miqdorda gidravlik qo‘shimchalari bo‘lgan juda aktiv portlandsement yuqori sifatli materiallar jumlasiga kiradi; to‘ldirgichlar toza (aralashmasiz) va fraksiyalarga ajratilgan bo‘lishi kerak. 2. O‘rtacha sifatli to‘ldirgichlar, shu jumladan shag‘al, o‘rtacha aktiv portlandsement yoki yuqori markali toshqolli portlandsement oddiy materiallar hisoblanadi.

YUqoridagi formula S /S ga nisbatan o‘zgartiriladigan so‘ng quyidagi ko‘rinishni kasb etadi:
Suv sarfi (suvtalabchanligi) -l/m³ beton qorishmaning talab qilinadigan quyuqligiga, ya’ni qulay joylanuvchanlik darajasiga asoslanib 2-jadvldagi ma’lumotlar yordamida taxminan hisoblanadi. 2-jadvalni tuzayotganda to‘ldirgichning turi va donalarining yirik-maydaligi hisobga olingan.

2-jadval. Beton qorishmaning suvtalabchanligi

Beton qorishmaning quyuqligi (qulay joylashuvchanligi)				To‘ldirgichning yirikligi, mm bo‘lganda Suv sarfi, kg/ m3
Konusning cho‘kishi, sm	Qattiqligi, s		SHag‘al				CHaqiqtosh
	DAST 10181-81 bo‘yicha	Texnik viskozi metr bo‘yicha		10	20	40		10	20	40
0 0 0 0 1-2 3-4 5-6 7-8 9-10	31 30-20 10-11 10-5 -- -- --- --- ---	120-90 80-60 50-30 15-30 --- --- --- --- --		150 160 165 175 185 195 200 295 215	135 145 150 160 170 180 185 190 200	125 130 135 145 155 165 170 175 185		16o 170 175 185 195 205 210 215 225	145 155 160 170 180 190 195 200 210	135 145 150 155 165 175 180 185 195

E s l a t m a: Jadvaldagi ma’lumotlar portlandsement va o‘rtacha yirik qumdan tayyorlangan beton qorishma uchun juda to‘g‘ri keladi. Qorishmaga putssolon portlpndsement ishlatilganda suv sarfi 20 kg/m³ ortadi; o‘rtacha yiriklikdagi qum o‘rniga mayda qum ishlatilganda ham suv sarfi 10 kg ga ortadi, yirik qumdan foydalanganda esa suv sarfi 10 kg kamayadi.

Betonga qo‘shiladigan to‘ldirgichlar (qum, chaqiqtosh yoki shag‘al) sarfini (kg/ m3) hisoblashda ikki shartni nazarda tutish kerak:

2. Suv sarfi=155
Sement sarfi aniqlanib qo‘yilgan suv-sement nisbatiga va suv sarfiga asosan: S = S/S/S 1m³ beton uchun hisoblanib chiqariladi. Agar 1m³ betonga sariflanadigan sement miqdori yo‘l qo‘yiladigan eng kichik norma ( 200-220 kg/m³) dan kam bo‘lsa, zich beton hosil qilish sharti bilan, sement miqdori talab qilinadigan normagacha oshiriladi yoki kukun holida qo‘shimcha qo‘shiladi.

Beton tarkibi to‘la (mutloq) hajmining umumiy yig‘indisi

3.TSement sarfi
TS = 155/0.49=316

1 m³ beton uchun sarflanadigan quruq holatdagi mayda tosh miqdorini quyidagi ifodadan aniqlaymiz:

Donalar surilish koeffitsientining qiymati ni 3-jadvaldan tavsiyalarga muvofiq tanlaymiz

3-jadval.Plastik beton qorishma uchun  koeffitsienti qiymatlari

Sement sarfi, kg/ m3	S/TS quyidagicha bo‘lganda  koeffitsienti
	0,4	0,5	0,6	0,7	0,8
250 300 350 400	--- --- 1,32 1,4	--- 1,3 1,38 1,46	1,26 1,36 1,44 ---	1,31 1,42 --- ----	1,38 --- ---- ----

Eslatma. S va S/S qiymatlari boshqacha bo‘lganda koeffitsent interpolyasiya yo‘li bilan hisoblanib chiqariladi.

1 m³ betonga quruq qum sarfini quyidagi ifodadan aniqlaymiz:

Q= 1-(TS _tsS1000Ch _ch) _q1-(316/310015510001250/3000)*2600=780

Betonning korxona (dala) dagi tarkibini to’ldirgichlarning namligini e`tiborga olib (ayni misolda qumning namligi 4 va mayda toshning namligi 1%)hisoblaymiz-kerakli suv miqdorini kamaytiramiz.

Tegishlicha to’ldirgichlar miqdorini oshiramiz:

Suv=

=155-(3*780/100+1250*2/100)=106

Qum= 780+780*3/100=803

Chaqiqtosh= CH+ 1250+1250*2/100=1275

Natijada betonning quyidagi taxminiy nominal (tajriba)tarkibiga ega bo’lamiz,kgm³:

TSement . . .316 . . . . . .

Suv . . . . . .155 . . . . . .

Qum . . . . .780 . . . . . . .

Chaqiq tosh . . . 1250. . . .

Jami . . . . . . 2501. . . . . . . .

Oxirida olingan qiymat beton aralashmasining hisob zichligidir, ya`ni birligi kgm³.

= 2501

Olinadigan beton miqdori koeffitsientini quyidagi ifodadan topamiz: