2. Ishlab chiqarishga ta’sir etuvchi omillar Ishlab chiqarish rejasi ko’rsatkichlar tizimi

---

3-Mavzu: “Ishlab chiqarish” rejasi – biznes rejaning asosiy bo’limi
Reja 
1.
Ishlab chiqarish rejasining mazmuni maqsadi va vazifalari. Ishlab chiqarish 
texnologiyasi 
2. Ishlab chiqarishga ta’sir etuvchi omillar 
3. Ishlab chiqarish rejasi ko’rsatkichlar tizimi
4. Ishlab chiqarish dasturini rejalashtirish 
5. Jihozlar mutanosibligini hisoblash 
6. Ishlab chiqarishda resurslarga talabni aniqlash usullari 
1.
 Ishlab chiqarish rejasining mazmuni maqsadi va vazifalari. Ishlab chiqarish 
texnologiyasi 
Ishlab chiqarish rejasi korxona faoliyatining asosiy ishlab chiqarish ko’rsatkichlarini 
aniqlashtirish va bajarilishini nazorat qilishni ko’zda tutadi. Ushbu rejaning asosiy vazifasi 
bo’lib korxonaning real imkoniyatlarini asoslash hisoblanadi. Ishlab chiqarish rejasining 
mohiyatini mahsulot ishlab chiqarish va sotishni rejalashtirish, korxona yillik rejasining 
asosiy ko’rsatkichlarini ishlab chiqish va bajarish jarayonini bayon etish tashkil etadi. U 
quyidagilarni ko’zda tutadi: 
­
asoslangan mahsulot, ishlar, xizmatlar ishlab chiqarish hajmlari va 
muddatlari; 
­
korxona, sex va uchastkalar, ishlab chiqarish quvvatlarining hisobi. Ushbu 
hisoblar ishlab chiqarish quvvatlarining yillik ishlab chiqarish hajmiga mos kelishi, 
talab va taklifning mutanosibligini tasdiqlashi lozim. 
­
korxona va uning bo’linmalari yillik ishlab chiqarish rejalarini bajarish uchun 
resurslarga ehtiyojni aniqlash, yarim fabrikatlar va
­
komplektlovchi mahsulotlar balansini hisoblash; 
­
rejalashtirilayotgan 
ishlarni 
asosiy 
sexlar 
– bozor buyurtmalarini 
bajaruvchilar, tayyorlash muddatlari va bozorga etkazish muddatlari bo’yicha 
taqsimlash;
­
rejalashtirilgan ko’rsatkichlarga erishish vositalari va usullarini tanlash, 
tugallanmagan ishlab chiqarish hajmlari, texnologik jihozlar va ishlab chiqarish 
quvvatlari ta’minlanish koeffitsientlarini hisoblash; 
­
rejalashtirilgan tovarlar, xizmatlar, ishlarni ishlab chiqarishni tashkil etish 
rejalarini bajarilishini nazorat qilish usul va shakllarini asoslash. 
Yuqoridagilardan ko’rinadiki, mahsulot ishlab chiqarishni rejalashtirish 
belgilangan strategiya va qo’yilgan vazifalarga korxonada mavjud bo’lgan texnik, 
tashkiliy va boshqa imkoniyatlardan to’liq foydalanish asosida erishishga 
yo’naltirilgan iqtisodiy resurslar kompleksi va ichki omillarning
o’zaro ta’sir tizimini 
ko’zda tutadi. 
Buning uchun ishlab chiqarish va tadbirkorlik faoliyatining muhim yo’nalishlarini 
tanlash va asoslash, tovarlarni ishlab chiqarish va sotish hajmlarini o’rnatish, iqtisodiy 
resurslarga talabni hisoblash zarur. O’z navbatida bular ishlab chiqarish dasturi va ishlab 
chiqarish quvvati o’rtasida mutanosiblikni ta’minlash, ishlar va xizmatlarni bajarish 
hajmlari va muddatlarini aniqlashtirish, ishlab chiqarish faoliyatini Operativ yo’naltirish va 
boshlanich reja ko’rsatkichlarini korrektirovka qilishni ko’zda tutadi. 

---

Mahsulot ishlab chiqarish va sotish rejasida yoritiladigan masalalardan yana biri 
ishlab chiqarish jarayoni bayoni hisoblanadi. Rejada ishlab chiqarish shakli (ommaviy, 
seriyali, yakka tartibli), uni tashkil etish uslublari, ishlab chiqarish texnologik zanjiri, ishlab 
chiqarish sikli tuzilmasi keltiriladi. 
Agar ishlab chiqarish jarayonida ma’lum bir ishlarni subpudratchilar ya’ni chetdan 
jalb qilinadigan ishlab chiqaruvchilar ishtirok etadigan bo’lsa buni biznes rejada alohida 
qayd etish lozim. Koperatsiya to’g’risidagi qarorning asoslanishi hamda subpudratchi 
tomonidan etkazib beriladigan qismlar va yarim fabrikatlarni ishlab chiqarish xarajatlari, 
tashib keltirish, nazorat nuqtai nazaridan aniq hamkorlarni tanlashni asoslash bayon etiladi. 
Biznes rejada subpudratchi firmalarni nomi, manzili, ular tomonidan bajariladigan 
ishlar turi va shartlari ko’rsatiladi. 
Bo’lim ishlab chiqarish xarajatlari va mahsulot tannarxini hisoblash bilan tugallanadi. 
Bo’limga ishlab chiqarilgan mahsulot kalkulyatsiyasi va ishlab chiqarish harajatlari 
smetasining barcha moddalari bo’yicha hisoblar ilova qilinadi.