Berilgan: Nomalum

Javobi: geterogen muvozanat sistemasida bosimning ortishi doimo gaz moddalarning kam miqdorda hosil bo`lish tomoniga muvozanatni siljitishi kerak. To`g`ri va teskari reaksiyalar davomida hosil bo`layotgan gaz moddalarning miqdori bir xil bo`lganligi sababli, bosimning o`zgarishi ushbu muvozanatning siljishiga olib kelmaydi.

42-misol. Gazlar aralashmasi hajmini kamaytirish yo`li bilan o`zgarmas haroratda bosim oshirilsa, quyidagi sistemalar muvozanati qaysi yo`nalishda siljiydi?

Javobi. a) to`g`ri yo`nalishda reaksiya borganda gazlarning umumiy mollar soni kamayadi, ya`ni sistemada bosim kamayadi. Shuning uchun Le-Shatele prinsipega muvofiq, bosimning ortishi to`g`ri reaksiya tomon muvozanatning siljishiga olib keladi.
b) reaksiyaning borishida gazlarning mollar soni o`zgarmaydi, bunda bosim ham o`zgarmaydi. Bunday holatda bosimni oshirish muvozanatning siljishiga ta`sir ko`rsatmaydi.

43-misol. Ammiak sintezida muvozanat quyidagi holatda bo`lgan:

Vodorod va azotning dastlabki konsentratsiyasini aniqlab, muvozanat doimiysini hisoblang.
Yechish. 1. reaksiya tenglamasini yozib muvozanat doimiysi qiymati topiladi:
.
2. azotning dastlabki konsentratsiyasi:
bo`ladi.
3. vodorodning dastlabki konsentratsiyasi quyidagicha bo`ladi:
bo`ladi.

44-misol. 850⁰C da reaksiyaning muvozanat doimiysi 1 ga teng. Agar 1 mol CO₂ va 5 mol H₂ aralashtirilsa, CO₂ ning necha foizi CO ga aylanadi?

Yechish. 1. agar hosil bo`lgan CO va H<sub>2</sub>O larning mollar soni x bilan ishoralansa, unda bo`ladi.

2. CO₂ ning dastlabki miqdori 1 mol bo`lgani uchun:
1 : 0.83 = 100 : x
ya`ni CO₂ ning 83% CO ga aylanadi.

45-misol. ­Sb-Pb ning holat diagrammasidan (4.1-rasm) foydalanib, tarkibida 40% Pb bo`lgan 3 kg suyuq qotishma 430⁰C gacha sovitilganda qancha miqdorda surma kristallga tushadi?