Berdaq nomidagi qoraqalpoq davlat universiteti fizika kafedrasi radioelektronika

I_б

I_K=0

I_K=I_K1
-U_б

б)

3.16-rasm. Tranzistorning UE sxema kirish xarakteristikasi а-Uк=const holda, б-Iк=const holda.

3.16 а-rasmdan yana shu narsa ko’rinadi, U_б=0 bo’lganda kollektorda o’zgarmas manfiy kuchlanish bo’lgani uchun baza zanjirining kattaligi yetarli I_кт sokinlik tokiga teng bo’lgan manfiy tok o’tadi.

Kollektor toki o’zgarmas bo’lgan holda olingan xarakteristikalar (3.16 б-rasm) U_к=const holdagi xarakteristikalardan farq qilmaydi. Kollektor toki ortishi bilan ular kichik baza toklari sohasiga suriladi, shuning uchun bunda kollektor kuchlanishi ortishi kerak. Ularning boshlang’ich nuqtasi I_э1 =I_к1 +I_б1 shart bajariladigan nuqtaga teng bo’ladi.

Tranzistorning UE sxema uchun chiqish xarakteristikasi deganda baza kuchlanishi yoki toki o’zgarmas bo’lgandagi kollektor tokening kollektor kuchlanishiga bog’liqligi tushuniladi.

Amaliy tomondan I_б=const bo’lgan holatda aniqlangan xarakteristikalar sistemasi katta ahamiyatga ega. Ular 3.17-rasmda ko’rsatilgan.Undan shu narsa ko’rinadiki, kollektor kuchlanishining boshlang’ich kichik bo’laklarida kollektor toki keskin ortadi, uning katta bo’laklarida esa , bu o’sish juda cho’zilib qoladi (To’g’ri chziiqli bo’lim). Bu sodada turda tushuniladi. U_к=0 bo’laklarida bo’lganda emitterda to’g’ri ulanish bo’lgani uchun kollektor o’tishning qarshi

ligi juda kichik bo’ladi. Shuning uchun bu sohada kovaklarning konsentratsiyasi juda katta bo’lib, ularning rekombinatsiyalanishi yetarlicha katta miqdordagi tokni hosil qiladi (shtrixlangan soha). Manfiy kollektor kuchlanishi ortishi bilan kollektor o’tishi kengayadi va baza qatlami torayadi. Natijada baza toki kamayishi kerak. Biroq uning bo’lagi emitter

Iк Iб4>Iб3 Iб3>Iб2 Iб2>Iб1 Iб1>Iб0 Iб0=0 Iб=Iко Iко 0 Uк 3.17-rasm. Tranzistorning UE sxema uchun Iб=const bo’lgandagi chiqish xarakteristikalari sistemasi.

Kuchlanishi yordamida o’zgarmas qilib olingani uchun emitter va kollektor toklari ortadi.Bunda kollektor tokening ortishi juda sust bo’ladi, lekin u UB sxemadagidan tezroq o’sadi.

Baza toki nolga teng bo’lganda kollektordan o’tadigan tok I_кт sokinlik tokidan yetarlicha katta bo’ladi. Kollektor kuchlanishi ortishi bilan emitter o’tishining potensial to’sig’I bo’limidan kichraygani uchun but ok ham ortib borad. Baza toki ortishi bilan kollektor toki ham orta boshlaydi va xarakteristika ulkan kollektor toki sohasiga siljiydi va uning og’maligi ortadi. Bu baza toki yordamida kollektor tokini boshqarish imkoniyatini ko’rsatadi.