Bekiston res’ublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi farg‘ona davlat universiteti qo‘

E. Tarbiyaviy ishlarni tashkil etishni boshqarish. Tarbiyaviy ishlarni amalga oshirish bosqichida tarbiyachining mashuliyati muhimdir.
Birinchidan, dasturda ko’zda tutilgan ishlarni tayyorlangan stsenariy asosida borishiga erishadi, unga tuzatishlar kiritadi, dispetcherlik vazifasini amalga oshiradi va jarayonni kuzatib boradi.
Ikkinchidan, tarbiyachi butun jamoa va ayrim tarbiyalanuvchilarni kuzatib borgan holda, ularda muayyan fazilatlarni rivojlantiradi, bu fazilatlarning shakllanganlik darajasini aniklashga imkon beradi va tarbiya sohasida qilinadigan ishlarning strategiyasini belgilaydi.
Uchinchidan, tarbiyachi tashkiliy masalalarning aniq hal etilishini kuzatib boradi.
Umuman, tarbiyaning bu bosqichdagi boshqaruv faoliyati oddiy dars mobaynidagi ayni shunday faoliyatdan murakkabroqligi bilan farq qiladi. Bu murakkablik tarbiyaviy ishni boshqarishda hisobga olish, nazorat qilish va ko’plab omillarga tuzatishlar kiritish lozimligida namoyon bo’ladi. Bu borada murabbiyning tarbiyachi va tashkilotchi sifatidagi o’rni:

• 
  tarbiyalanuvchilarni o’zining ishtiroki bilan bo’gib qo’ymaslik; tarbiyalanuvchilarga o’z fikrlari va hissiyotlarini erkin ifodalashlari uchun xalaqit bermaslik;
  
• 
  hodisalarning rivojini diqqat bilan kuzatish va uning nomaqbul yo’nalish olishi hamda nazoratdan chiqishiga yo’l qo’ymaslik;
  
• 
  nomaqbul harakatlarni oqilona va o’z vaqtida tuzatish;
  
• 
  o’tayotgan jarayonni sezdirmasdan qayd etib borish;
  
• 
  pedagogik nazokat bilan natijalarni ehlon qilish, jamoaviy muhokama yoki yakkama-yakka pedagogik tahlil qilish, yutO’q va kamchiliklarning sabablarini ochishlarda belgilanadi.
  

Tarbiyaviy ishlarni taxlil qilish mobaynida bir-biri bilan mazmunan bogliq bo’lgan quyidagi savollardan foydalanish mumkin:

• 
  Tarbiyaviy ishlarni tayyorlashning va o’tkazishning barcha holatlari rejada o’z aksini topganmi?
  
• 
  Dastur mazmuni ko’zlangan maqsadga javob beradimi?
  
• 
  Tarbiyaviy ishlarni tashkil etish darajasi ko’zlangan maqsad, vazifa va talablarga javob beradimi?
  
• 
  Rejalashtirilgan barcha mehyorlar yetarli darajada manbalar bilan mustahkamlanadimi?
  
• 
  Tarbiyaviy ishning qaysi qismi yaxshiroq amalga oshdi, nima uchun?
  
• 
  Tarbiyaviy ish davomiyligi vaqt nO’qtai nazaridan o’zgardimi?
  
• 
  Kim va nima uchun muddat o’zgardi?
  
• 
  Tarbiyaviy ishlar bir tizimni ifoda etdimi yoki qismlari nomigagina bog’langan to’plamdan iborat bo’ldimi?
  
• 
  Yangilik samarasi sezildimi?
  
• 
  Tarbiyaviy ishning his-tuygulik «bo’yogi» uning goyasiga javob berdimi?
  
• 
  Ishning sifati, o’quvchilarning unga munosabati qoniqarlimi, qaysi savollar ularni o’ylashga majbur etdi?
  
• 
  Tarbiyaviy ishda ishtirok etgan jamoaning har qaysi ahzosi qanday bahoga loyiq?
  
• 
  O’quvchilarning xulqi qanday edi?
  
• 
  Nima uchun o’quvchilarning ayrimlarida u yoki bu pedagogik harakatga nisbatan qarshilik ko’rsatish alomatlari paydo bo’ldi?
  
• 
  Nimadan voz kechish kerak?
  
• 
  Keyingi tarbiyaviy ishlarga qanday yangiliklar qo’shish mumkin?
  

Yuqoridagi fikrlarga tarbiyaviy texnologiya yo’nalishi sifatida qaraladigan bo’lsa, u quyidagi umumiy belgilarni aniqlab beradi:

• 
  tarbiyaviy tahsir tarbiyaviy ishlarning majmuasi sifatida o’zida o’yinlar, tarbiyaviy suhbatlar va yakkama-yakka maslahatlarning unsurlarini qamrab oladi;
  
• 
  har bir ish har bir tarbiyalanuvchining axloqiy, ijtimoiy va boshqa fazilatlarining shakllanganlik darajasini kompg’yuter orqali tashxis etish bilan boshlanadi;
  
• 
  tarbiyaviy tahsir tashxis etish natijalarining faol taxdili va ideal shaxs bilan kiyosiaganda muayyan fazilatlarning shakllanganlik darajasiga yetganligini anglash bilan yuzaga kelgan «jamoaviy qaygurish» samarasi bilan kuchaytiriladi;
  
• 
  tarbiyalanuvchilar kishilar orasida hayot uchun zarur bo’lgan fazilatlarni o’zlashtiradilar, o’zlarini anglashga o’rganadilar, o’z-o’zlarini kamolga yetkazish yo’llarini tasavvur qiladilar;
  
• 
  shaxsiy kamolotga yetish dasturi (tashxis etish natijalaridan qathiy nazar) yakkama-yakka maslahatlar, tarbiyaviy ishlarni tashkil etish n atijas ida mu stahkamlanadi.