Ббк-63. 3(5Ў) М91 Мустафоев, Суюндик

77
"Қошғарий" _део- эмас, "Қошғар ота" деб аталишининг ўзиёқ бу хусусни ойдинлаштиради.
ТАНГРИБЕРДИ ЭШОН БОБО
Хатирчининг сўлим гўшаларидан биридаги қишлоқ Хо-нақоҳ деб аталади. Бу дилкушо ва файзли манзил аслида "Тангриберди Эшонбобонинг хонақоси" шаклида бўлиб, кей-инчалик ихчамлаштирилиб Хонақо(ҳ) деб атала бошлаган.
Хонақохда улкан зиёратгоҳ бор. Икки қадимий ҳужра-да ака-ука Саййид Тангриберди ва Саййид Ўроқбой эшон-боболарнинг марқади бор. Қабрлар рамзий бўлиб, аслла-ри кўп узоқ бўлмаган "Қошғарлар" қабристонида.
Рамзий қабрни тикланиш сабаблари ҳакда турли ҳико-ятлар бор. Назаримизда масждлари асосий боис бўлса керак. Чунки бу ерда файзли масжид ҳам бор. Ака-ука-лар унга ёндош ҳужраларда истиқомат қилишган. Мух-лислари ҳужраларидаги ўринлари совумасин деган яхши ниятда рамзий қабрларини тиклашган.
Тангриберди ва Ўроқбой Эшон боболар саййид авло-дидан. XV-XVI асрларда Қошғардан кўчиб келишган экан.
Бу ерда бўлганимизда ўзлари гувоҳ бўлган бир воқеани ҳикоя қилиб беришди: -
- 1974-йилда ушбу масжид таъмирланаётган экан. Бур-ҳон ака уста 6 метр баландликдан бинонинг энг тепасидан бир эҳтиёдсизлик сабабидан тушиб кетибди.
130-150 нафар одам ҳашарда қатнашаётган экан. Ҳам-маси юрагини ҳовучлаб турибди. Сал ўтмай Бурҳон ака кулимсираб чиқиб келаверибди ва одамларнинг ҳайратли саволларига: "Тип-тикка тушиб кетавердим. Бир малла тунли киши тушиб бўлгунимча эҳтиётлаб, суяб келди. Би-рор жойим лат ейиш нари турсин, ҳатто хаста ҳам бўлма-ди", - деб жавоб берибди.
Бундай ҳикоялар кўп экан. Биз гувоҳлари бор ҳодиса-нингина мисол келтирдик. Қолгани ўзингизга ҳавола.
Дарвоқе, Тангриберди - лақаблари экан.
Катта ва гавжум зиёратгоҳ. Обод ва файзли.
78
ҚОРА БОБО
"Қора" сўзи бир неча мазмунни ифодалайди. Энг машҳ-ур маъноси рангни билдирса, истеъмолдан чиққан бир кўри-нишда "қора" - оддий халқни (яъни саййид, хос эмас), ёки "қора" дейилганда бир белги (бир қора кўринди, фалончи-нинг қораси кўринди) ҳам тушунилади.
Олтинсойнинг юқорисида, тоғлар орасидаги сердарахт, серсув кўркам қишлокда Қорабобо дейилган зиёратгоҳ бор.
Аниқ тарихи бўлмаса-да, бу зотнинг қабри зиёрат қили-нишини, ўзларини кароматли, ҳозиқ инсон сифатида эъзоз-ланишини, руҳий барокатидан озиқланишларини қишлоқ кексалари билан бўлгани суҳбатларимиздан билиб олдик.
Тоғ ён бағридаги қияликда қабрлари бор. Узунлиги 13 метр. Баъзилар Узун бобо деб аталишларини ҳам эслатди.
Юқоридагилар умумий маълумот учун, кўпроқ хотира-ларда Қори бобо (Қуръони Каримни мукаммал ёд билган) сифатида тилга олинади. Кексалардан бири Қари бобо (Кекса) деб эшитганлигини ҳам айтди.
Қабр ва атрофида тикланган биноларнинг қолдиқлари қадимий эканлигини билдиради. Қабр тошларида ёзувлар ёки белгилар ҳам йўқ. Ёнида чиллахона ёки хонақоҳ ўрни бор. Қишлоқнинг энг кексалари ҳам боболаридан шу ман-зараларнингина борлигини эшитишган экан.