Bbk 3. (2) A 91 Atanyýazow S

mehistan
diýen halkyň ady bilen baglanyşdyrýar. 
Etnograf G.Ataýew bolsa mehinlileri Meýhen (Mäne) galasyndan çykan 
hasaplaýar.
MUKRY
Çärjew welaýatynyň Çärjew, Saýat, Garabekewül, Hojambaz, 
esasan hem Çarşaňňy we Kerki raýonlarynda, Täjigistanda, Owganystan 
respublikasynda ýaşaýan ortagürp türkmen taýpalarynyň biri-de 
mukrudyr. Onuň gelip çykyşy barada alymlaryň arasynda iki hili pikir 
bar. Etnograf G.I.Karpow mukrulary gökleň taýpasyndan bölünip çykan 
hasaplaýar we bu etnik ady degişli dilini we çeşmesini görkezmezden, 
mükr-eh, ýagny “gysylan”, “kemsidilen” diýip terjime edýär. Akademik 
A.A. Roslýakow bolsa mukrulary türkmen halkyna soň goşulan taýpa 
diýýär. Beýle çaklamalara ynanmak kyn.
Mukry taýpasynyň gelip çykyşy barada Ýa.R. Winnikowyň we 
L.H. Gumilýewiň pikirlerini biz ynançly hasaplaýarys. Iňňän gadymy 
geçmişde Uzak Gündogarda mukry diýen halk ýaşapdyr, muňa gadym 
dünýä taryhynda şu etrapda ýaşanhalklaryň ýerleşen ýerlerini görkezýän 
karta seredip, gowy göz ýetirmek bolýar. Bu halkyň adyna baryp VII 
asyryň alymy Feofilakt Simokattanyň eserlerinde hem duş gelýäris. L.H. 
Gumilýewiň pikiriçe, şu mukrylylar mundan 2000 ýyl öň manjurlaryň 
bir taýpasy bolup, olar Hytaýyň serhetine ýakyn ýaşapdyrlar we türki 
halklar bilen ykdysady, harby we medeni taýdan ýygy aragatnaşyk 
edipdirler. Ähtimal, şol mukrulylaryň bir böleginiň gadymy döwürde 
türki halklaryň, şol sanda türkmenleriň arasyna siňip, olaryň bir taýpasyna 
öwrülen bolmagy mümkindir.
MANDAS, MUNDUZ, MYNTA
Bu etnonimleriň şol bir taryhy kökden dörändigi şübhesizdir. 
Mundas
diýen tire Halaç raýonyndaky ärsarylaryň, munduz—
garkynlaryň, mynta hem çowdurlaryň düzüminde duş gelýär. Bu etnik 
atlar juda gadymy bolup, ol türki halklaryň Altaý, Mongoliýa etrpalarynda 
jem bolup ýaşan döwürlerinde döräpdir, muny olaryň altaý, tuwa, gyrgyz 

---

168
ýaly halklaryň düzüminde duş gelýändigi bilen düşündirmek bolar. 
Türkmenleriň bu halklardan aýrylyşanyna bolsa azyndan bir—bir ýarym 
müň ýyl geçipdir. Adyň manysyny hem şu agzalan halklaryň dillerindäki 
sözler bilen baglanyşdyrmak maksada laýykdyr, çünki türkmen dilinde 
etnonimiň manysyna dogry gelýän söz duşmaýar. Gazak, gyrgyz 
dillerinde