Bbk 3. (2) A 91 Atanyýazow S

laýna
sözi hem käbir türki dillerde “çäk”, “tagaşyksyz dilik” diýen manyny 
aňladýar.
MAGTYM
Türkmenleriň öwlat taýpalarynyň biri bolan magtymlaryň etnik ady 
araplaryň mahdum sözünden bolup, ol “hojaýyn”, “jenap” diýen manyny 
aňladýar. Akademik W.W. Bartold we etnograf G.I. Karpow bu taýpanyň 
adyny 1592-nji ýylda aradan çykan gudratly ruhany Mahdum Agzamyň 
(ýagny “beýik, şöhratly hojaýynyň”) ady bilen baglanyşdyrýarlar.
MAMAŞ
Ärsarylaryň gara bölüminiň bir urugy bolan mamaşlara, ähtimal, 
urugbaşynyň ady dakylan bolsa gerek. Şeýle atdaky urug-tireleriň 
gyrgyzlaryň we Eýranyň Urmiýa welaýatynda ýaşaýan kürtleriň 
düzüminde-de bardygyny nazara alsak, bu etnonimiň ir wagtlarda 

---

164
dörändigini çaklamak bolar. Türki halklarda Mamaş atly şahslar 
bolupdyr. Meselem, gazaklaryň 1518—1822-nji ýyllarda hökümdarlyk 
eden bir hanyna Mamaş diýlipdir. Belki, şol hanyň raýatlary bolan, soňra 
dumly-duşa dargan ilata 
mamaşlar
diýlendir. Şu ýerde 
mamyş
ýa-da 
mamyşly
diýen tiräniň gökleňleriň gaýy bölüminde-de duş gelýändigini 
bellemekçidiris.
MARYP
Ata we ýemreli taýpalarynyň düzümindäki 
ma:ryp
tireleriniň 
ady araplaryň “günbatar” manysyndaky 
magreb
sözünden bolup, ol 
“afrikaly” diýen manyny aňladýar, çünki orta asyrlarda Demitgazyk 
Afrikadaky Marokko, Alžir (has dogrusy, Aljezaýyr) we Tunis 
döwletlerine tutuşlygyna Magryp diýlipdir. XI asyrda başlanan seljuklar 
ýörişi döwründe bu ýurtlara türki halklaryň, şol sanda türkmenleriň 
hem göçüp barandygyny nazara alsak, onda Magryba baran we soňra 
yzyna gaýdyp gelen toparlara maryp diýen etnik adyň dakylmagynyň 
mümkindigini aňlamak kyn däl. Muny ärsarylaryň düzümindäki müsür 
diýen tiräniň ady hem tassyklaýar. Öňki makalalarda düşündirilen ajam, 
araky ýaly etnonimler-de bu pikiriň delili bolup biler.
MASSAGET
Ylymda saklaryň (skifleriň) uly bölümleriniň biri hasaplanýan 
we ençeme türki halklaryň, şol sanda türkmenleriň iňňän gadymy 
ata-babalarynyň biri bolan 
massagetler
biziň eramyzdan öňki VIII—
VI asyrlarda Syrderýanyň we Amyderýanyň aşak akymlarynda orun 
tutupdyrlar. Olaryň etnik adynyň manysy barada ylymda dürli çaklamalar 
bar. Meselem, alymlaryň bir topary gadymy grek taryhçylarynyň 
maglumatlaryna esaslanyp, ony “Awestadaky”