Bbk 3. (2) A 91 Atanyýazow S

gabyr
diýen bölegi hazar diýen gadymy türki halkyň 
kabar, gabar
taýpasynyň adyndandyr, 
-dy 
goşulmasy bolsa
-ly, -li
affiksiniň fonetik 
öwüşginidir. Deňeşdiriň: Almaata şäheriniň gazakça ady hem “almaly” 
diýen manydadyr.
Hazarlaryň türkmenler bilen ýakyn aragatnaşykda bolanlygyny 
nazara alsak, onda gabyrdy diýen türkmen urugynyň hazar kabarlylary 
bilen asyldaş hasap edilmegi hakykatdan juda üzňe däldir.
Gawurd diýen adam ady ýa-da hazarlaryň gabyrdy taýpasy bilen 
asyldaş bolanlygyna seretmezden, gabyrdy diýen türkmen etnonimi 
bizi ýene bir Kawkaz halky bilen—Kabardy-Balkariýa respublikasynyň 
esasy ilaty bolan kabardylar bilen ýakynlaşdyrýar. Kabyrdylar (orusça 
kabardin) özlerine 
kabardy
diýýärler. Nalçikdäki uniwersitetiň 
professory, ýerli alym Jemaldin Kokow, adygeý-çerkes dillerinde 
gepleýändigine seretmezden, kabardy we çerkes halklarynyň etnik 
adynyň türki sözlerden emele gelendigini, bu halklara hem türki halklaryň 
şeýle at dakandygyny gürrüň berdi. Bu pikir dogry bolsa, onda 
gabyrdy
we 
kabardy
etnonimleriniň şol bir türki sözden we goşulmadan emele 
gelip biljekdigine ynanmak mümkindir.

---

92
GAGAUZ
Gepleşik dili boýunça azerbaýjanlar, türkler we türkmenler bilen 
birlikde türki dilleriň oguz toparyna degişli bolan gagauzlar Moldowa 
respublikasynyň günorta etraplarynda, esasan, Komrat (Goňrat) 
raýonynda, şeýle-de Ukrainada, Kawkazda, Gazagystanda, Bolgariýada, 
Rumyniýada ýaşaýarlar. Dini ynamlary boýunça olar hristian dinine 
uýýarlar. Bu halkyň etnik ady (gagauz) 
gök oguz
diýen sözlerden 
gelipdir.
Alymlaryň käbirleri gök oguzlary Oguz hanyň Gökhän diýen 
oglunyň nebereleri, olaryň etnik adyny hem Gökhanyň adyndan emele 
gelen hasaplasa, beýlekiler (meselem, türk alymy Ibrahim Kafesoglu) 
olary Altaý daglarynyň gündogarynda, Ýarkentde, Kaşgarda baryp VI 
asyrda Bumyn diýen imperatoryň baştutanlygynda güýçli döwlet düzen 
gök türkleriň
galyndylary diýen pikire uýýarlar.
Türki etnonimiýada gök sözi tarapy (esasan, gündogary) hem 
bildirýär. Akademik A.N. Kononowyň pikiriçe, Beýik Türk Kaganatynyň 
gündogar tarapynda ýerleşen taýpalara (ähtimal, oguzlaryň bir bölegine)