Barg og‘izchalarining harakatini mikroskopda kuzatish Umumiy ma’lumot

---

3-laboratoriya ishi 
Barg pigmentlari va unung hususiyatlari. 
Barg og‘izchalarining harakatini mikroskopda 
kuzatish 
Umumiy ma’lumot: 
O’simliklar barg og’izcha (ustisa) lari orqali suv bug’latish 
transpirasiyadeyiladi. Bundan tashkari, bar epedermisi hujayralaridan ha m suv bug’lanadi. Barg 
plastinkasi kutin modda bilan qoplanganligi uchun bu qavat orqali sodir bo’ladigan
bug’lanishi kutikulyar transpirasiyasi deyiladi. Ko’pchilik o’simliklarda barg og’izchalari
ikkita loviyasimon hujayradan tashkil topgan bo’lsa, g’alladoshlarda boshqacharoq tuzilgan.
 
Kerakli o’quv materiallari: 
Mikroskop, ustara, buyum va qoplag’ich oynalar, filtr qog’oz,
o’simliklar bargi, 
 
gliserinning 5 % eritmasi, paxta, shisha tayoqcha, suvli stakan.
 
Darsning maqsadi: 
Barg og’izchalarini ochilish va yopilishini gliserin eritmasi yordamida
mikroskopda 
 
kuzatish.
 
Ishning bajarilishi:
Geran, tradeskansiya yoki boshqa biror bir o’simlik yorug’ va nam joyda 
saqlanadi. SHu 
o
’simlikdan barg olib, bargning epidermis ya’ni ustki po’sti ustara yoki
lezviya bilan avaylab 
 
shilib olinadi, olingan epidermis buyum oynasiga tomizilgan 5 % gliserin 
eritmasiga qo’yiladi va 
 
ustidan qoplag’ich oyna bilan yopiladi (oradan 15-20 minut
o’tgach). Tayyorlangan preparat mikroskopning 8 x li yoki 40 x li ob’yektivlari orqali
tekshiriladi. Gliserin eritmasining konsentrasiyasi hujayra shirasining konsentrasiyasiga
nisbatan yuqoriroq bo’lganligi uchun, 
 
hujayra shirasi tarkibidagi suvni gliserin o’ziga
tortib oladi. Natijada hujayrada plazmoliz hodisasi ro’y beradi, shu vaqtda barg
og’izchalari yopiladi. Oradan 15 minut vaqt o’tgach gliserin sitoplazmadan o’tib hujayra
shirasida to’planadi. Hujayra shirasining konsentrasiyasi ko’tariladi va tashqi eritmadagi 
suvni o’ziga tortib oladi. Natijada barg o g’izchasi hujayralariga suv kirib deplazmoliz
hodisasi ro’y beradi, chunki gliserin barqaror plazmoliz hosil qilmaydi, shu sababli barg
og’izchalari qaytadan ochiladi. Agar qoplag’ich oynaga bir tomchi suv tomizilib, gliserin 
filtr qog’oz bilan shimdirib olinsa, barg og’izchalari kengro q ochiladi, chunki suv qo’yilishi 
natijasida tashqi gliserinning konsentrasiyasi hujayra shirasining konsentrasiyasiga nisbatan 
pasayib qoladi.
 

---

Barg og‘izchalari (ustitsalar)ning tuzilishi:A – gulsavsar va B – makkajuxori bargi 
epidemisining tuzilishi: a, a1 – hujayra epidermisining umumiy kо‘rinishi; 1 – og‘izcha tirkishi; 
2 – qamrovchi hujayralar; 3 – havo bо‘shliqlari; 4 – qо‘shimchi hujayrala