Bank statistikasi

MAVZU: QISQA MUDATLI KREDITLASH STATISTIKASI

1. 
   Qisqa mudatli kreditlash statistikasi predmeti va vazifalari.
   
2. 
   Banklarning qisqa mudatli kreditlash bo’yicha to’zadigan hisobotlari.
   
3. 
   Kreditlash bo’yicha tuziladigan tahlili.
   
   1. 
      maqsadlilik
      
   2. 
      muddati o’tgan qarzdorlik
      

5. 
   ta’minlanganligini tekshirish
   

7. 
   io’tisodiy chora bo’yicha
   

Xo’jalik hisobotlari qisqa mudatli kreditlash kredit muassasalarining asosiy funktsiyalaridan biri bo’lib hisoblanadi.
Qisqa mudatli deganda - qisqa muddatga kreditlar berish, uning ishlatilishi ustidan nazorat qrnatish va qaytishini tekshirishga aytiladi.
Qisqa muddatli kreditlash bo’yicha miqdoriy tavsiyanomani stastika hisobot tuzish davrida olib boriladigan stastik kuzatishdshchan olish mumkin.
Hisobotlarning tahlil qilish jarayonida kreditlash jarayoning qonuniyligi va uning kredit munosabatlarini va pul muommalasini boshqarishdan ahamiyatini bilishimiz mumkin.
Qisqa muddatli kreditlash statistikaning asosiy vazifasi:

1. 
   Banklarda qisqa muddatli kreditlashni amalga oshirish bo’yicha hisob-kitoblarni tashkil qilish. Buning uchun banklarda kreditlash ob’ektlari klassifikatsiyalashtiriladi; Har bir ob’ektga shifr beriladi. Bu statistika hisobot turishga va ularning tahli qilishga yordam beradi.
   
2. 
   Xo’jalik hisobotlari kreditlash yordamida ayrim qo’rstkichlarni guruhlash va hisob – kitob qilish metodikasini ishlab chiqish. Masalan, kredit bo’yicha qarzdorliklarni ob’ektlari bo’yicha va har bir qarzdor bo’yicha aniq bilish. (teretorial belgisi). Hamda kreditlarning berish va qaytarish kqpdan ayrim qo’rsatkichlar bilish uchun. Boshqacha qilib aytganda kreditli statistikaning asosiy vazifasi: Xo’jalik hisoboti va aholi qo’llardagi vao’tincha bqsh yotgan pul mablag’laridan to’g’ri va unumli foydalanish, kreditlashning asosiy printsiplarini yangi to’lovlik, o’z vao’tida qaytarish, muddatlilik kabi prntsiplarini amalga oshirishga qaratilgan.
   

Kreditlash jarayonida bank muassasi nozarat va hisob-kitob olib boradi. Bular orqali statistik hisob tuzish uchun ma’lumot oladi.
Mazmuni jihisobotlar bir necha turga bo’linadi; kreditlashning maqsadliligidan boshlab to io’tisodiy chora qo’llashgacha.
Statistik hisobotlar hozirgi vao’tda mashinada ishlatilish sababli ular ma’lum tartibda qodlashtiriladi bularni boshqacha statistik hisobot nomenklaturasi deyiladi.
Xisobot nomiklaturasi har bir ikki tartibli balans schetlari bo’yicha (s suda schetlarining) ochilib, bu bitta ministrlikka tegishli korxonalarni qarzdorliklarni hisoblsh uchun qo’llaniladi.
Bundan tashqari hisobotda bitta minstrlikka tegishli tarmoqning tarmoqchalari bo’yicha ham qarzdorliklar qo’rsatiladi.
Shuning uchun ham hisobot nomiklaturasi qo’yidagi ma’lumotlarni o’zida mujasamlashtiradi:

• 
  Kreditlash ob’ekti shifri
  
• 
  Tarmoq shifri yoki kodi (kodlashtirish uchun ikki raqamli komerlashtiriladi)
  

Xisobot namiklaturasi har bir II tartibli balans schetlari bo’yicha qo’yidagi shartida tuziladi:

Balansovoy schetlar	Tarmoq shifri	Tarmoq simvoli (kodi)	Kredit shifri
Balans schetlari №33 (engil sanoat minstr paxta tozalash sanoati)	18	01	10,11

Tarmoq shifrlari bo’lishida ushbu tarmoo`qa umumdavlat klasifikatsiyasida berilgan shifr nomeri.

Tarmoq simvoli bo’lishida ushbu tarmoqcha tegishli tarmoqcha simvol (engil sanoat - paxta tozalashsanoati) hki unga berish shifr № qo’rsatiladi.
Kredit shifrida esa berilgan kreditning qaysi ob’ektga berilgani bo’yicha shifr nomeri qo’rsatiladi.
Bu nomiklaturadan bank muassasi hisobot tuzish jarayonida foydalaniladi.
Kreditlash bo’yicha hisobotlarni shu korxonaga hizmat qo’rsatayotgan buxgalteriya hodimlari tamonidan to’ziladi. Ma’lumotlar uchun asos bo’lib s suda sechtlarning shaxsiy schetlari (litsivoy schetlar) hisoblanadi.
Xisobot tuzishdan oldin har bir simvol bo’yicha qarzdorlikni hisobga olish uchun guruhlashtirish o’tkazish lozim. Sababi har bir ministrlikka tegishli bir necha korxona hizmat qilish mumkin.
Guruhlashtirish qo’yidagi tartibda olib boriladi:

• 
  Shaxsiy schetlarni har birisini II tartibli balans schetini № bo’yicha va har bir balans schetini kredit shifri bo’yicha va uni ichida har bir simvol bo’yicha joylashtirish kerak.
  
• 
  Bitta shifrga va simvolga tegishli shaxsiy schetlarni yig’ib olish kerak.
  

Yig’ilgan va tayyorlangan ma’lumotlar asosida № 722 teoriyadagi “Qisqa” statistik hisobot to’ziladi. Bu hisobot har oyning birinchi chislosiga rayon bo’lish va viloyat boshqarmalarida to’ziladi.

Korxona tashkilotlarning nomi	Balans scheti №	Kredit shifri	Simvol	Summa
	331	10	01	300000

Bu hisobot ma’lumotlari telegraf orqali ham yuqori tashkilotga o’zatish mumkin. Bunda:

1. 
   Xisobot formasining nomeri
   
2. 
   II tartibli balans schetining nomeri 331
   
3. 
   Shifr, simvol – bir hil
   
4. 
   II tartibli balans schetining umumiysi simvol “O”
   

Xisobot hqjaliklari bo’yicha xujjatlar aylanishining O’RTAcha tezligi. O’rtacha orifmetik tortilgan frmula bilan topiladi.
Xo’jalik faoliyati sharoitida korxona kreditini vao’tida qaytarish bo’yicha moliyaviy qiyinchilik yuzaga kelishi mumkin. Ob’ektiv boshqarish va rental bo’limlarida har oyning 1 chislosiga muddati o’tgan ssudalar bo’yicha hisobot to’g’iladi. Bu hisobot o’ziga xos xususiyati shundan iboratki unga hamma turdagi o’z vao’tida to’lanmagan qarzdorliklar nafaqat ssudalar bo’yicha balki vao’tida to’lanmagan hisob-kitoblar xo’jjatlarining ma’lumotlari kiritiladi.
Xisobtning nomi № 721 “Bankning ssudalari bo’yicha muddati” o’tkazilgan qarzdorliklar qoldig’i va o’z vao’tida to’lanmagan xujjatlar qoldig’i.
Xisobot muddati o’tgan ssudalar bo’yicha ushbu qarzdorligi bor korxonalar bo’yicha guruxlashtiriladi (tarmoo’lar asosiy turlari bo’yicha) xuddi 722 olib formasi kabi.
Bu hisobot ham buxgalteriya hodimlari tamonidan turladi. Xisobotga ma’lumot manbasi bo’lib muddati o’tgan ssudalar shaxsiy schetning ma’lumoti hisoblanadi.
Bularga № 620 bilan 622 va hoqozolar II tartibli balans schetlari tartib nomeri bo’yicha va har bir schet ichida simvollar bo’yicha joylashtiriladi. Xisobot yuqori tashkilotga telegrafda junatiladi.
Xisobot muddati o’tgan qarzdorliklarning turli guruhlardagi belgilari bo’yicha kqrib chiqiladi. Bularga:

1. 
   Tarmoq belgisi bo’yicha
   
2. 
   Teretoriya belgisi bo’yicha
   
3. 
   Buygi sulushi bo’yicha
   

№721 hisobot formasida tashqari albatta boshqarmasida har kvartalda muddati o’tgan ssudaga o’tkazilgan qarzdorliklar va qaytarilgan qarzdorliklar bo’yicha ma’lumotlar taqdim qilinadi (debetovoy ob’ekt 620 va muddatli kreditlar schetining kredit oboroti).
Bu ma’lumotlar alohida hisobot formasi bo’lmay banki №707 formadagi hisobot tarkibida qo’rsatiladi.
Formasi 707 “Ayrim balans va balansdan tashqari schetlarning oborotlari bo’yicha hisobot”.
Kreditlarning ta’minlanganligi tekshirish bo’yicha hisobot. Respublika bo’limi va ob’ekti boshqarmalari tamonidan yilga 2 marta kreditlarining ta’minlanganligi tekshirish natijalariga qo’ra 1 yanvar va 1 iyulga №711 formadagi hisobot tuziladi.
Forma 711 “Qisqa muddatli korxonalar qarzdorliklarni” ta’minlanganligi tekshirish natijalari bo’yicha hisobot.
Bu hisobot kredit hodimlari tamonidan to’ziladi. Xisobotda tarmoq naminal turasi bo’yicha ta’minlanganligini tekshirish natijalari ma’lumotlari o’z aksini topadi.
Xisobotga ma’lumotlar qo’yidagi tartibda qo’rsatiladi.

Ssuda scheti №	haqiqiy qarzdor- likni tekshi-ruv	Ortiqcha ta’min- langanlik	Ta’minlangan- likka etishmaslik	Ta’minlanganlik etishmovchiligi qatorida
				Ortiqchasi va boshqa qo’rsatkichlar turidan	X/K scheti -dan	Prosrochka o’tkazilar

Agarda ta’minlangan ish bo’yicha tekshiruvda qarzdorlikning barcha summasini o’zida mujasamlashtirsa unda bank bu kamchiliklarini sababli hisobot bilan birga anio’lanadi. Bundan tashqari ta’minlangan qarzdorliklar sabablari anio’lanadi. Xisobot tuzish uchun manba bo’lib, korxonalar buxgalteriya balanslari va shaxsiy schet qoldio’lari hisoblanadi. Xisobot ma’lumotlariga asoslanib tekshirilgan qarzdorliklarini nisbiy darajalari anio’lanadi.

Banklarning kredit amallarini olib borishlarida kreditlangan tarixlarga nisbatan kqpgina choralar qo’llanilishi mumkin. Yuqoridagi choralar to’g’risidagi ma’lumotlar ayrim hisobida hisobot olib boriladi.
Bu hisobot №778 korxona bank tamonidan qo’llangan io’tisodiy chora to’g’risidagi hisobot bo’lib, bu bank bo’limlari va oblast boshqarmalari tamonidan yilliga 2 – marta to’zilib boriladi.

• 
  1 iyulga yarim yillik
  
• 
  1 yanvarga
  
• 
  1 yanvardagi hisobotning 1 iyuldagi farqi ma’lumotlarning to’lio’ligida bo’lishligi bilan faro’lanadi.
  

Iyuldagi hisobotda:

1. 
   Kreditlanayotgan korxonalar qaysiki prognoz qo’rsatkichlari shu davrda bajarilgan.
   
2. 
   Kattiq kreditlashga o’tilgan korxonalar
   
3. 
   Kattiq kreditlash tizimida io’tisodiy chora qo’llangan korxonalar
   
4. 
   Kattiq reja qo’llanmasdan kreditlangan narx.
   
5. 
   Yillik hisobotda umumiy qo’llanilgan io’tisodi choralar turlari bo’yicha shifrlangan bo’ladi.
   

Kreditlash bo’yicha hisobotlar tahlilida tahlilning vazifasi va ma’lumotlarga asoslanib turli xil qo’rsatkichlardan foydalaniladi.
Bularga:

1. 
   Kredit munosabatlarining dinamikasini, ya’ni o`sish (kamayishi) survotlari, hajmini bu munosabatlarda ishtiroq etuvchilar tarkibini harakatlantiruvchi qo’rsatkichlar.
   
2. 
   Kreditlarning O’RTAcha hajmi.
   
3. 
   Kreditlarning O’RTAcha muddati.
   
4. 
   Kredit sifatida berilgan mablag’larning o`rtacha aylanishlar soni.
   
5. 
   Kreditning samaradorligini xarakterlovchi qo’rsatkichlar.
   

Kredit munosabatlarining dinamikasini, ya’ni survotlarini, hajmini, bu munosabatlarida ishtiroq etuvchilar tarkibini xarakterlovchi qo’rsatkichlar (oddiy usulda absalyut summa sonda).
Kreditlarning o’rtacha hajmi qo’rsatkichi, bir korxonaga turli muddatlar bilan, turli hajmida kreditlar berilgan hollarda hisobotdi (o’rtacha tortilgan formulalar).
Kreditlarning o’rtacha muddati qo’rsatkichi ham korxonalarga turli muddatlarda va turli hajmlarda berilgan kreditlarining o’rtacha muddatini anio’lash uchun hisoblanadi. Va bu qo’rsatkichlar hisoblanadi har o’rtacha orifmetik tortiladigan formula ko’llaniladi. Shuni aytish lozimki kreditlar samaradorligini anio’lashda yana bir kreditning o’rtacha muddati qo’rsatkichi borki bu qo’rsatkich 1-korxonaga kreditlar berilishi va ularning qaytarilishi muddatlari o’rtasidagi faro’li anio’lashda qo’llaniladi. Bu qo’rsatkichni kreditning aylanish tezligi deb ham aytiladi. Va u qo’yidagicha formula bilan ifodalaniladi:
A_pul=O`q/Q*K

• 
  O’z qisqa muddatli ssudalar bo’yicha yillik o’rtacha qoldiq.
  
• 
  O’ belgilash davrida qaytarib berilgan kreditlar miqdori bu qo’rsatkich qo’yidagicha anio’lanadi.
  
• 
  Qisqa muddatli kreditlash schetlari kredit oboroti muddati o’zaytirilgan kreditlar schetining debit oboroti
  

1. 
   Kreditlar sifatida berilgan mablag’larnign o’rtacha aylanishlar soni ham yuqoridagi O’zrsatkichlari singari o’rtacha arifmetik tatibida formula bilan ifodalaniladi.
   

Ena
N= Ea K 12
n- aylanishlar soni bo’lib u n = F yoki F bilan toniladi. Sqngra O’RTAcha aylanishlar soni topiladi (n)

2. 
   Qisqa muddatli kreditlar samaradorligi harakterlanadi:
   

-umumiy qisqa muddatli kredit tarkibida muddat o’zaygan kredit salmog’i qo’rsatkichlari.
Nazorat savollari:

1. 
   Xalq xo’jaligi va aholini qisqa muddatli kreditlash va uning ahamiyati to’g’risida gapirib bering.
   
2. 
   Qisqa muddatli kreditlash statistikasining vazifalari nimalardan iborat?
   
3. 
   Qisqa muddatli kreditlash bo’yicha qanday hisobtlar tuziladi?
   
4. 
   Qisqa muddatli kreditlash bo’yicha hisobotlarni tahlil qilishda qanday qursatkichlardan foydalaniladi?
   
5. 
   Muddat o’zaytirilgan kreditlar to’g’risida nimalarni bilasiz?