Baliq kasalliklari fanidan ma’ruzalar to’plami termiz- 2021

Antitoksinlar (antizaharlar). Antitoksinlar – bu hayvon to’qimalariga tushgan zaharli moddalarni zararsizlantirish xususiyatiga ega bo’lgan moddalar hisoblanadi. Erlixning immunitet haqidagi nazariyasiga ko’ra, organizmda har bir hujayra tarkibida ma’lum bir guruh molekulalar mavjud bo’lib, ular zararli moddalarni o’rab olish xususiyatiga ega hisoblanadi. Bu molekulalar guruhi retseptorlar deb ataladi. Ayrim holatlarda toksinlar ma’lum bir hujayra retseptorlari bilan ta’sirlashishi natijasida bog’lanish xosil qiladi, boshqa holatda esa bog’lanish xosil bo’lmasligi mumkin. Tahmin qilaylik, toksin (zahar) ko’plab retseptorlar bilan bog’lanish xosil qila oladi. Hujayrada jadal tarzda yangi retseptorlar xosil bo’lish jarayoni faollashadi va natijada ularning soni tushgan toksinlarni bog’lab olish sonidan ortib ketadi va bu holatda ularning hujayradan ajralishi va qon tarkibiga tushishi kuzatiladi (ushbu ko’rinishda antitelolar xosil bo’lishi izohlanadi). Qon tarkibida ular tsirkulyatsiyalanib mavjud toksin molekulalarini bog’lab oladi va zaharli moddaning hujayralarga ta’sir ko’rsatishiga yo’l qo’yilmaydi.

Hozirgi kunda bu immunitet haqidagi nazariya kuchli tanqidga uchragan.

Erlixning immunitet haqidagi nazariyasi bilan birgalikda bir qator boshqa nazariyalar xam mavjud hisoblanadi (N.F.Gameleyning barmoq izlari nazariyasi – 1928 yil, Breyl va Xaurovitsning nazariyasi – 1930 yil, Polin nazariyasi – 1940 yil). Breylь, Xaurovits va Poling tomonidan keltirilishicha antitelo – bu globulindan tashkil topgan bo’lib, biroq uning xususiyatlari me’yoriy holatdagi qon zardobi globulinlaridan farq qiladi, ular faqat organizmga antigen kirishi vaqtida xosil bo’ladi. Grini va Enker (1954 yil) tomonidan aniqlikdagi izotop usuli yordamida antiteloning gamma-globulin molekulasining o’zgarishlari natijasida yuzaga kelmasligi, balki aminokislotalardan sintezlanishi aniqlangan. Hozirgi vaqtda tasdiqlanishicha, kolloidlar o’rtasidagi reaktsiyalar kimyoviy qonuniyatlar asosida amalga oshib, kimyoviy va adsorbtsion jarayonlarni o’zaro qarama – qarshi qo’yish mumkin emas va bu holat Erlix davrida alohida ta’kidlangan. Kimyoviy jarayon turli xil moddalarning yuzasi bo’ylab a shuningdek eritma muhitida xam kuzatilishi qayd qilinadi. Antigen xususiyatlariga bog’liq holatda birinchi o’rinda adsorbtsion yoki kimyoviy hodisalar qarab chiqilishi mumkin.