Baliq kasalliklari fanidan ma’ruzalar to’plami termiz- 2021

Xilodonellez kasalligi. Kasallikni qo’zg’atuvchisi-Chilodonella cyprini, mayda (uzunligi 0,03-0,07mm, eni 0,03-0,04 mm) to’g’ri shakllanmagan infuzoriya turi hisoblanadi. Tana shakli dorzo-ventral siqilgan bo’lib, yuraksimon. Bu infuzoriya baliqni terisiga va jabrasiga tezda tarqaladi. Asosan, teri shilimshik moddasi bilan, to’qima xujayralari bilan ham. Infuzoriyaning bu turi organik ifloslangan suvda keng tarqalgan bo’ladi. Bular bo’linish yuli bilan ko’payadi. Nokulay sharoitda tsistaga o’raladi. TSistalar suvda suzib baliqlarga duch kelishi bilan (masalan-karp) uning tanasiga yopishib oladi. Ular o’simlikxo’r baliqlar, forelь va boshqa turdagi baliqlarga ziyon keltiradi. Infuzoriyaiing bu turi sovuq sevar bo’lib, suv harorati 4-10°S bo’lganda rivojlanadi, agarda suv harorati 15°S gacha ko’tarilsa infuzoriyalar rivojlanishi va ko’payishi ancha sekinlashadi. Suv harorati 20 'S bo’lishi bilan ko’payishi umuman to’xtab qoladi. SHuning uchun ham infuzoriyalarning bu turi qish faslida baliqlarga keltiradigan zarari katta. Xususan qishlash hovuzlarida infuzoriyalarning keltiradigan zarari katta.

Lasossimonlarda bu parazitlar yoz fasliga ham ziyon keltiradi. Baliq tanasi va jabrasiga infuzoriyalar ko’p sonli rivojlangandan keyin baliq tanasi ko’k-sarg’ish tus oladi, avvaliga dog’lar paydo bo’ladi, so’ngra baliqning butun tanasini qoplaydi. Kasal baliq bezovtalanadi, suv yuzasiga ko’tariladi. Qishlash hovuzlarida muz ostida yaxlab qoladi va nobud bo’ladi.

Trixodinoz. Trixodinoz yoki trixodiniazis deyiladi. Baliqlarning invazion kasalliklaridan biri trixodinozdir. Bu kasallikning qo’zg’atuvchisi kiprikli duksimon infuzoriya. Baliqlarda (karplarda) trixodina infuzoriyalarining 2 turi parazitlik qiladi. Yirik trixodina-Trichodina megamicronucleata, mayda trixodina-Trichodina carassii. Ular ipaksimon xivchinli a’zosi bilan baliqning qorin terisiga yopishadi. Parazitning rivojlanishida mavsumiylik kuzatilmaydi. Infuzoriya baliqning tanasi va jabrasida butun yil davomida uchraydi. Asosan karp, o’simlikxo’r baliqlar, lasossimonlarni zaralaydi. Trixodinoz ko’payganda baliq terisida, jabrasida ko’kimtir sariq dog’lar paydo bo’ladi. Bu dog’lar shilimshik modda va o’lgan epiteliy to’qimasining qoldiklaridir. Baliqlar kuchli zararlanganda ommaviy o’ladi.

Profilaktika va davolash vositasi xuddi xilodonellezga o’xshagan bo’ladi.