Bakı şəhər Neft Muzeyinin mövzu-quruluş planı

11. Neftin istifadəsinin xronoloji tarixi
E. ə. XXX əsr. Mesopotamiyada (Fərat və Dəclə çayları arasında yerləşən vadi) neft haqqında ilk məlumatlar verilir (yer qatında olan çatların arasından üzə çıxan, bitum adlanan yarımmaye qatı maddə). Qədim misirlilər, mesopotamiyalılar və Yaxın Şərqin digər vilayətlərinin əhalisi nefti açıq gölməçələr səthindən yığırdılar. Ondan tikintidə, yanacaq qismində evlərin işıqlandırılmasında istifadə edirlər və hətta mumlamaq üçün düzəldilən məhlulun tərkibinə qatırlar.
E. ə. VII –VI əsrlər. Neft məişətdə gündəlik həyat üçün, təbabətdə məlhəm kimi, həmçinin binaların qızdırılması və işıqlandırılması üçün istifadə olunurdu. Bu “yanacaq” onunla məşhur idi ki, onu Abşerondan İrana, İraqa və Hindistana nəql edirdilər.
E. ə. VI əsr. Əhəmənilər dövlətinin (indiki İran) ilk şahı II Kirin ordusu qalaların və şəhərlərin alınmasında neftdən (yəqin ki, Abşeron neftindən) odlu silah kimi istifadə edir.
E. ə. VI əsr. Abşeronda atəşpərəstlərin məbədləri olmuş və onlarda yerdən çıxan müqəddəs əbədi odlar yanırmış.
E. ə. 440-cı il. “Qaya da mənim üçün zeytun yağı yağdırırdı” (İov kitabı, neftin yer kürəsinin səthinə sızması haqqında ilk xatırlatmalar).
E. ə. IV əsr. Makedoniyalı İskəndərin (e.ə.356-323 illər) hərbi yürüşlərini qələmə alan qədim yunan tarixçisi Plutarx qeyd edir ki, onun döyüşçüləri Abşerondan tuluqlarda və saxsı qablarda gətirilən neftdən işıqlandırma üçün istifadə edirmişlər. Bundan başqa o müəyyən edir ki, Girkan (Xəzər) dənizinin sahilində yerli əhali (girkanlılar, midiyalılar və b.) neftlə doldurulmuş fitilli çıraqlardan istifadə edirlər.
E. ə. IV əsr. Atəşpərəstlərin Suraxanı məbədi və neft-qazın çıxdığı digər yerlərdə (Şubanı kəndi, Pirallahı adası) tikilmiş ona bənzər məbədlər Makedoniyalı İskəndərin Midiyaya (indiki Azərbaycan ərazisinə) hücumu zamanı dağidılmışlar.
E. ə. 347-ci il. Çində neftin alınması üçün ilk dəfə olaraq bambuk ağacına bərkidilmiş burun (vintvari qazma aləti) köməyi ilə 240 - 300 m dərinliyində neft quyularını qazdılar, boru qismində isə bambukun oyuq gövdələri istifadə olunurdu. Qazma aləti – balta və bambuk ştanqlar – hind qamışından hörülmüş 1-4 sm qalınlığında burazla quyuya buraxılırdı.