1474 -79-сu illər. İosofato Barbaron yol qeydlərində Bakı haqqında eşitdiklərini belə yazmışdı: : ”Dənizin (söhbət Xəzərdən gedir) bu hissəsində Ba-ka adlı başqa bir şəhər var, dəniz də buna görə Bakı dənizi adlanır, onun yaxınlığında ucalan dağdan çox üfunətli yağ axır ki, onu gecələr çıraqlarda yandırırlar və ildə iki dəfə dəvələrin dərisinə sürtürlər, çünki sürtməsələr dəvələrdə qoturluq olar”.
1500-cü il. Polşada ilk dəfə olaraq nefti küçələrin işıqlandırılması üçün istifadə etməyi başladılar. Neft Karpat rayonundan daxil olurdu.
XVI əsr. Azərbaycan coğrafiyaşünası Əbdür Rəşid ibn Saleh Bakuvi bildirir ki, Bakı yaxınlığında gündə 200 xarvar (ulaq yükü) neft çıxarırlar. Onun bir hissəsini gəmilərdə aparırlar. Şəhər yaxınlığında çox sayda üzə çıxan yanan neft qazları mövcuddur.
1555 -ci il. Londonda yaradılmış “Moskva Şirkətı” neftlə bağli özünün ticarət agentlərini Rusiyadan keçməklə Azərbaycana göndərir.
1568 -ci il. İngilislər Tomas Benisterin və Ceffri Düketin rəhbərliyi ilə “Moskva Şirkətı” agentlərinin Azərbaycana yenidən səfəri olmuşdur və C. Düket Bakı nefti haqqında öz təəssüratlarını yazmışdır.
1594 -cü il. Balaxanıda 35 m dərinlikdə olan bir quyudan tapılan daşda yazılıb ki, bu quyunu usta Allahyar Məhəmmədəli Nur həmin ildə inşa etmişdir.
1618 -ci il. İtaliyalı səyahətçi Pyetro Della Balle Bakı yaxınlığında ucuz və şaha hər il xeyli gəlir gətirən çoxlu qara neft çıxarıldığı barədə danışır.
1629 -cu il. Fransalı missioner Cozef de la Roş de Alyen Qərbi Pensilvaniyanın (indiki ABŞ ərazisində) dərinlıklərində mözüzəli “qara su” aşkar etmişdir.
XVII əsr. Bakı nefti Avropa dövlətlərini daha çox cəlb etməyə başlayır. Belə ki, Şlezviq Qolşteynin ( indi AFR-in tərkibindədir) hersoqu 1633-1635-ci və 1635-1639-cu illərdə Xəzər dənizinin qərb və cənub sahillərinin neft sərvətlərinin öyrənmək üçün Moskva dövlətinə və İrana iki səfirlik göndərmişdir.
XVII əsr. Amin Əhməd ər-Razinin məlumatına görə əsrin əvvələrində Abşeronda 500 quyu mövcud idi. Onlardan qara və ya ağ neft hasil olunurdu.
1636 -cı il. Ədəbiyyatda Oleari adı ilə məşhur olan alman alimi, fəlsəfə magistri, riyaziyyat sahəsində mütəxəssis, astronom və coğrafiyaçı Adam Elşleger yuxarıda göstərilən səfirliyin tərkibində Xəzər sahilinə səyahət etmişdir. Oleari “xüsusi yağın”- neftin Xəzər dənizinin səthi üstündə çox olmasını qeyd etmişdir. Bakı neft quyularını isə o, belə təsvir edir: “neft burada Bakı və Barmaq dağı (Beşbarmaq dağı) yanında daimi quyulardan çıxan xüsusi yağdır. O, burada çox böyük miqdarda yığılır və xəzlərdə böyük arablarla biz özümüz gördüyümüz kimi satış üçün daşınır... Burada həm qara, həm ağ nefti götürmək olar, lakin birincisi ikincisindən çoxdur”.
Do'stlaringiz bilan baham: |