Б. Т. Тошмухамедов ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта

Мажмуа таҳлил усули. Бу усул кесимдаги ҳамма органик қолдиқларнинг тарқалиши, бир мажмуанинг иккинчиси билан алмашиниши ва ажратилган мажмуани кесимдан кесимга қараб кузатишларга асосланади. Тошқотган қолдиқлар тарқалишини кесим ёнида чизиқли интервалларда кўрсатиш кўргазмали бўлади.
Литологик бир хил қатламларда бешта палеонтологик мажмуа бирин-кетин алмашинади. Унда интервал чегарасидан ўтмамайдиганлари, маълум бир вақтгача яшаганлари, интервал охирида йўқоладиган, пайдо бўладиган ва ўтиб борувчи шакллари ажратилади. Ажратилган мажмуалар турғулиги бир қанча кесимларда текширилади. Мажмуалар ўзига хос турлари билан номланади.
Мазкур усул фауна ёки флора алмашинишидаги табиий чегараларни белгилайди. Бу усулни қўллаганда кесимларнинг фациал хусусиятларини ҳам таҳлил қилиш керак.
Эволюция (филогенетик) усули. Бунда маълум вақт мобайнида организмларнинг қондошлик алмашиниши, яъни филогенези аниқланади. У ривожланиш жараёнларига асосланади.
Ривожланиш усулининг асосчиси рус олими В.О.Ковалевскийдир. Ч.Дарвин таълимотининг давомчиси В.О.Ковалевский ҳалок бўлган организмларни Ер юзидаги органик дунёнинг эволюцион ривожланишининг умумий занжиридаги бир ҳалқаси деб тушунтиради. Ривожланиш жараёнида ўсимликлар, ҳайвонлар узлуксиз хилма-хил бўлиб ривожлана боради; муҳитга мослашиш учун тобора такомиллашиб, уларнинг тузилиши мураккаблаша боради. Авлодлар аждодларига қараганда прогрессивроқ тузилган бўлади, шунинг учун уларнинг қолдиқлари ёшроқ қатламларда учрайди. Бу усулда организмларнинг насл-насаб тарихини (шажара) аниқлаш асосий масала ҳисобланади. Филогенетик усулни қўллаш учун гуруҳларнинг қариндошлик филогенезини аниқлаш керак, яъни ушбу организмлар қачон пайдо бўлган, қанча вақт яшаган, авлоди ва аждоди ким бўлган, қандай ривожланган. Масалан, палеозой ва мезозой ётқизиқларини ажратиш асосига аммоноидеялар ривожланишининг йирик босқичлари қўйилган (гониатитлар-девон-перм, цера-титлар-перм-триас, аммонитлар-юра-бўр).
Палеонтологик солномаларнинг тўла эмаслигидан келиб чиққан мураккабликлар усулнинг асосий камчиликлари ҳисобланади. Бу усул палеонтолог-мутахассисдан юқори малакани ва қунт билан тадқиқотни талаб этади.