B. S. Usmanov konservalash texnologiyasi asoslari

anaksiamabioz
deb yuritiladi. 
Kislorodsiz muhitda ko‗pgina mikroblar yashay olmaydi va mahsulot 
konservalanadi. Mahsulotlarni ayniqsa, don mahsulotlarini havosiz muhitda 
saqlash shu Qonuniyatga asoslangan. 
 
Sut 
kislotasi 
bakteriyalari 
ishtirokida 
mahsulotlarni 
saqlash 
asidosenoanabioz
deb yuritiladi. Ushbu usul sut mahsulotlarini saqlash va qayta 
ishlashda, meva va sabzavotlarni tuzlashda, em-xashakdan silos tayyorlashda keng 
qo‗llaniladi. 
Vino tayyorlash
alkogolesenoanabiozga,
ya‘ni uzum va meva sharbatlarini 
bijg‗itish yordamida spirt hosil qilishga asoslangan. 
Ularning asosiylari quyidagilardan iboratdir. 
Termosterilizasiya (termoabioz)
. Bu usulda
 
mahsulotlarga yuqori harorat 
yordamida ishlov beriladi. Mahsulotlarni 100 ᵒC da va undan yuqori haroratda 
qizdirilganda har qanday tirik mavjudod halok bo‗ladi. 
Har xil mahsulotlarga ularning fizik holatiga, kimyoviy tarkibiga va 
mikroblar bilan ifloslanganligiga qarab turli xil haroratdagi ta‘sir ko‗rsatiladi. Eng 
ko‗p termosterilizasiyaning tarqalgan xili - germetik (tunuka yoki Shisha) tarada 
konservalashdir. Oldindan maxsus yo‗l bilan tayyorlangan xom ashyo bankalarga 
solinib, germetik holda berkitilib so‗ngra ularga issiqlik ishlovi beriladi. Shu usul 
bilan sabzavot, meva, go‗sht, baliq, sut va turli aralashma konservalari 
tayyorlanadi. Konservalar avtoklavlarda sterilizasiyalanadi, avtoklavda yuqori 

---

62 
bosim beruvchi to‗yingan bug‗ bo‗lib u o‗z navbatida haroratni 100 ᵒC dan yuqori 
ko‗tarilishini ta‘minlaydi. Eng past harorat hisoblangan 100 ᵒC da meva 
konservalari sterilizasiyalanadi, 112-120 ᵒC da go‗sht va baliq konservalari 
sterilizasiyalanadi. Sterilizasiyalash muddati esa mahsulotning tabiatiga, uning 
konsistensiyasiga, kattaligiga, bankaning qanday metalldan yasalganligiga va 
boshqalarga bog‗liq. Konserva mahsulotlarida shartli banka tushunchasi qabul 
qilingan bo‗lib 1ta shartli banka (sh.b.) deganda 353 ml mahsulot ketadigan tunuka 
banka qabul qilingan. 
Ayrim mahsulotlarni ishlab chiqarishda (sharbatlar, pyure, marinadlar, 
shakarli mahsulotlar) shartli banka 400 grammga teng bo‗ladi. 
Sterilizasiyaning o‗zga usullari ham mavjud. Masalan, yuqori chastotali 
toklardan 
(VCH) 
va 
ultrayuqori 
chastotali 
(UVCH) 
foydalaniladi. 
Termosterilizasiyani past haroratda ham o‗tkazish mumkin. Agar mahsulotning 
tabiiy xususiyatlarini qisqa muddatga saqlab qolish muhim bo‗lsa, u holda 10-35 
minut davomida 65-85 ᵒC ga qizdiriladi. Oqibatda mahsulot yuzasidagi 
mikroorganizmlarning vegetativ hujayralari halok bo‗ladi, mahsulot esa deyarli 
o‗zgarishsiz 
qoladi. 
Bunday 
ishlov 
berishni