Б. С. Мусаев а г р о к и м

ларини баён қилиш дан аввал тупроқ ҳоснл қилувчи 
ом илларига қисқача тўхталамиз.
Ў збеки стон Турон паст тек и слиги ни н г ж ануби й к и с­
м ида ж ойлаш ган. Уни ж ануби й ва ш арқий том онлардан  
бир қатор тоғ тизм алари ўраб туради. И к дим и — кескин 
Континентал. Катга сув ҳавзаларининг узок ди ги, кучли 
Қ уёш радиацияси, и сси қ ва совук, ҳаво оқ им лари н ин г 
кириб келиш и учун йўл очикдиги и к ди м н и н г ўзига 
хослигини белгилайди. Йиллик ёғи н -соч и н м икдори кам 
бўл и б, йил ф асллари ва ҳудуд бўйича би р текисда 
тақсимланм аган. Ер бетидан йил давом и да 1000—2000 
мм сув буғланади.
Т уп роқ ҳосил бўлиш ида рельеф ни н г аҳамияти катта. 
Чўл м интақаси Т урон паст тек и сли ги н и н г ғар би й -те- 
кис қ и см и н и , чала чўл ёки бош қ ача айтганда, бўз 
тупрокдар минтақаси — тоғ олдидаги балан д-п астли к - 
ларни эгаллайди. Рельеф и ёғи н -со ч и н м икдорига, у эса 
ўз навбатида туп р оқ ҳосил бўлиш ж араёнига кучли 
таъсир кўрсатади.
И кдим ва туп роқ ш ароитларидан келиб чиққан ҳолда 
Ў збек и стон да 120 оилага м ансуб 3700 га яқ и н ўси м лик  
тури мавжуд. Ў симликлар текисликларда туп роқ н ин г 
регионал ўзгариш и, тоғли ж ойларда эса тик м интақа- 
вийлик асоси да тарқалган. Чўл м интақасида қ орабош , 
буғдой иқ , ялтирбош , қум акасси, ю лғун, саксовул каби 
п сам м оф итлар, сарсазан, қизил ш ўра ва ш ўраклар каби

---

галофитлар, ш увоқ, би ю рғун каби гипсоф итлар кўп 
учрайди. Адирларда соябон гулдош ларн ин г ай ри м ва­
киллари, қўзиқулоқлар ва оққурай, тўқ тусли б ў з т у п ­
роклар тарқалган м айдонларда эса буғдойиқ, так-так,