Б. С. Мусаев а г р о к и м

д и , эритм ада эса мўътадил туз қосил бўлади:
\С а
\ Н
(Т С К
+ 2 H + + S 0 2 -» (Т С К Н + C a S O .
/ Са 
I Са
Т у п р о қ карбонатлари \а м эри тм ан и н г н ор дон л аш и - 
ш ига м он ел и к қилади:
2 C a C 0 3+ H 2S 0 4 -* C a S 0 4+ C a ( H C 0 3) 2
Ш у сабабли асослар билан тўй и н ган б ў з ва қора 
туп рок дарн и нг н ордон лаш иш га қарш и бу ф ер л и к к оби ­
лияти кучлидир. Т упрок дарни нг гидролитик н о р д о н л и ­
ги иш қорланиш га қарши буф ерлик қ оби л и я ти н и бел- 
ги л а й д и . Т уп р оқ қ а ю қ ор и м еъ ёр д а гўн г к и р и ти ш  
уларн и нг сингдириш си ғи м и , асослар билан тўй ин ган -

---

лик дараж аси ва м ос равиш да буф ер лик қобилиятини  
ҳам ош иради.
У збекистан тупроқларининг агрокимёвий тавсифи
Унумдорлик
— тупроқнинг ўсимликларни бутун веге­
тация даври давом ида сув ва озиқ модцалари билан 
таъминлай олиш қобилиятццир. У туп роқ ҳоси л қилувчи 
омиллар (и кди м , рельеф , он а ж и н с, ўсим ли к колла­
м и) билан чамбарчас боғл и қ бўл и б, тупрок, тарки би да­
ги о зи қ м оддалар ва сув м ик дори , уларнинг ўси м ли к - 
лар учун лаёқатлилиги, ҳаво ва и сси к ди к реж имлари 
\а м м уҳим ўрин эгаллайди.
Т уп роқ ун ум дорли ги ни н г икки тури — потенциал ва 
самарали унумдорлик ф аркданади. П отенциал ун ум дор­
лик таби и й -и к ди м ш ароитлари билан, самарали ун ум ­
дорли к эса кўп жиҳатдан туп роқ нин г агроким ёвий х о с­
салари билан боғлиқ.
Республи к ам из тупрок дарин ин г а ф о к и м ёв и й х о сса ­