B. N. O r I p o V u o 'K 372. 874(075) квк

35- rasm. 
Bahor faslida erta uyg'onadigan daraxtlar va
o'sim liklar, ularning shoxchalari.
10 — B .N .O ripov
145

---

O 'q u v c h ila r kom p o zitsiy a tuzish vaqtida bu e le m e n tla rd a n
fo y d a la n ib rasm c h iz a d ila r. O 'q u v c h i l a r faolligini o s h ir is h d a
o 'q i tu v c h i n in g q o 'l d a tay y o rlag an k o 'r g a z m a m ate ria li yaxshi 
sam ara beradi.
N a rsan in g o'z ig a qarab rasm c hizishda k o 'p ro q o'q u v c h ila rg a
yaxshi tanish narsalardan tan la n a d i, ular haqida batafsil m a ’lu- 
m o tla r beriladi. U m u m a n , d a rs d a o 'q u v c h ila r faolligini osh i- 
rishn in g j u d a k o 'p vositalari va usullari m avjud. Bu o 'q i tu v -
ch in in g
tash a b bu si va izlan u vch an lig ig a bog'liq ta rz d a yangi 
uslublarni q o'llash i va darsga ju d a puxta tayyorlanishi jara y o n id a
yuzaga keladi. Bu o 'r in d a yan a sh u n i aytish joizki, m a s h g 'u lo tla r 
ja ra y o n id a o 'q itu v c h i o 'q u v c h ila rn in g h ar bir yutug'ini rag 'b a t- 
lantirishi, o 'q u v c h ila rn in g kayfiyatini k o 'taruvchi b a rc h a om illar- 
da n m o h ir o n a foydalanishi lozim.
A m a liy o t bilan n a za riy a n in g b o g ‘liqlik prinsipi
M a 'lu m k i, tasviriy s a n ’atn in g h a r bir m ashg'uloti o 'z naza- 
riyasini shu d a rs n in g o 'z id a a m a liy o t bilan bog'laydi. C h u n k i 
h a r bir tasviriy s a n ’at m a s h g 'u l o ti d a o 'q itu v c h i avval na z ariy
m a ’l u m o t b e r a d i va s h u m a ’l u m o t l a r a s o s i d a a m a l i y ish 
bajarilishini talab qiladi.
D arsda o 'q itu v c h i dars mavzusi b o 'y ic h a o 'q u v c h i bajarishi 
lozim b o 'lg a n vazifani e 'lo n qiladi, bu vazifani bajarish u c h u n
y e ta r li c h a m a ’l u m o t b e rib , u n i b a ja rish u su lla rin i h a m s in f
doskasida k o 'rsa tib beradi.
N a r s a n i n g o 'z i g a q a r a b rasm c h iz is h d a rs id a o 'q i t u v c h i
o 'q u v c h ila rg a rasm ch izilad ig an n arsan i k o 'rsa tib , u haqidagi 
b a rc h a m a ’lu m o tla rn i bayon etadi.
S o 'n g ra b u narsani bo sq ich lar asosida sin f doskasida chizib, 
ko'rsatib beradi. S h u n d a n s o 'n g doskadagi tasvirlar o 'c h ir ib tash - 
lanadi, k o 'rg a z m a m ateriallar olib q o 'yiladi, n a tu ra o 'q u v c h ila r
qarshisiga q o'yilib, uni tasvirlab berish vazifasi topshiriladi.
O 'q u v c h i l a r esa o 'q i t u v c h i b e rg a n m a ’l u m o t l a r a s o sid a , 
na tu ra rasm ini chizishga kirishadilar. K o 'rin ib turibdiki, darsda 
berilgan n a z ariy b ilim la r shu d a rs n in g o 'z id a a m a liy ishlarga
146

---

tatb iq etiladi. N azariy b ilim n in g am aliy o td a q o 'lla nish ini tasviriy 
s a n ’a tn in g h a m m a turlari b o 'y ic h a b o ‘ladigan m as h g 'u lo tla rd a
h am am alga oshirish im koniyati bor. Buni fanning o 'q itish xarak- 
teri, uslubi va didaktik prinsipi talab etadi. S h u n in g d e k , uyga 
berilgan vazifani bajarish ja r a y o n id a o 'q u v c h ila r d a rsd a olgan 
n a z a r iy b ilim la rin i a m a l d a q o 'l la s h k o 'n i k m a l a r i n i m u s t a h -
kamlaydilar.