B. N. O r I p o V u o 'K 372. 874(075) квк

Ilmiylik prinsipi 
o 'q u v c h il a r g a rasm i c h iz ila d ig a n n a tu r a , 
obyekt, m avzu, voqea-hodisalarni tahlil qilish d avom ida o'qituvchi 
to m o n i d a n o 'q u v c h ig a berilayotgan h ar bir m a ’lu m o t ilmiy, fan 
m a ’lum o tlari asosida bo 'lishi lozimligini ta q o z o etadi. Buning 
u c h u n o 'q itu v c h in in g o'z i tahlil qilayotgan narsa, obyekt yoki 
s a n ’at asari h a q ida ilmiy m a ’lum otlarga ega bo'lishi lozim. S h u n - 
da g ina o 'q itu v c h in in g suhbati ishonchli, t o 'g 'r i , ilmiy bo'lishi 
ta'm inlanadi.
M asalan, „Kuzgi m evalar n a tu r m o rti" m avzusida rasm c h i­
ziladigan m a s h g 'u lo td a o 'q itu v c h i n a tu rm o rt u c h u n tan la n adig a n
olm a , a n o r, tarelka, pich oq kabi p red m e tla rn in g h a r birini tahlil 
qiladi. Bu tahlilda o lm a yoki a n o r h aqida b o tan ika fani m a ’lu ­
m otlari asosida suhbat o'tkaziladi. U n d a o lm an i o'quvch ilarg a 
ko'rsatib, u n in g shakli, tuzilishi, rangi, o d a m la r u c h u n zarurligi 
haqida fan m a ’lumotlari asosida gapiradi. Pichoq va tarelka tahlili 
m e h n a t
fani m a ’lu m o tla r i a s o sid a olib bo rilishi lo zim . Bu 
o ' q i t u v c h i g a d a r s s a m a r a d o r l i g i n i o s h ir i s h g a i m k o n b e rs a , 
o 'q u v c h ila r u c h u n esa darsni qiziqarli, jonli bo'lishini ta'm inlaydi.
D ars m ash g 'u lo tla rid a k o 'p la b s a n ’at asarlari tahlil qilinadi. 
U n d a h a m tahlil q ilin ad ig a n s a n ’at asarlarini o 'r g a n is h z a ru r 
m a ’lu m o tla rn in g ilmiyligini t a ’m inlashi zarur.
M asalan, K.P.B ryulovning ( 5 - sinfda) „ P o m p e y n in g so'nggi 
k u n i" asari tah lilida o 'q i tu v c h i , eng a w a l o , K .P .B ry u lo v n in g
1 Y. O . 
Komenskiy. 
Buyuk didaktika. Т ., 1975- у.
141

---

biografik ijodini yaxshi bilishi, s o ‘ngra Italiya (Qadimgi Rim) ning 
eram iz boshlaridagi s a n ’at va m adaniyatini, Pom peya shahri ha m d a
Vezuviy vulqoni haqida aniq m a 'lu m o tla rg a ega bo'lishi kerak.
Agar o 'q itu v c h i sh u n d a y ilmiy m a ’lum otlarga ega bo'lsagina, 
bu dars qiziqarli va samarali b o 'lad i. U m u m a n , tasviriy s a n ’atnin g 
h a r b ir m ash g 'u lo ti ilmiylik asosida bo'lishi zarur. Buning u c h u n
o 'q itu v c h i o 'z fanini, s a n ’at nazariyasini yaxshi bilm og'i lozim. 
S h u n in g d e k , zaruriy m eto d ik adabiy otlarni k o 'p r o q o 'q ish i va 
b osh qa o 'q u v fanlari bilan sistemali bog'lanishi darkor.