B. M. Tojiboyev, D. A. Alijanov chorvachilikda ozuqa tayyorlash va

Paxta ozuqalarining kimyoviy tarkibi 
(K Qoriboyev,V. Dalakyan 
ma’lumotlari)
Ozuqa
Umumiy 
namligi, 
foiz 
Quruq moddaga nisbatan tarkibi, 
foiz
1kg 
ozuqa-
ning 
to‘yim-
liligi, kg
protein
yog‘
to‘qimi
azotsiz
ekstrakti
kul
1 2 3 4 5 6 7 8
Paxta 
kunjarasi
Paxta 
shulxasi
8,5
1,79
31,7
2
7,66
7,4
1,89
14,7
1
41,6
6
31,31
41,0
6,35
6,00
1,1
0,31
1
2
3
4
5
6
7
8
Paxta shroti
G‘o‘zapoya
Qaynoq suvda 
24 soat
Ishlov berib 
ushlangan
g‘o‘zapoya
6,4
14,8
-
38,0
5,2
8,92
1,40
1,7
2,09
15,0
47,7
39,52
32,0
23,9
43,69
7,2
6,7
5,78
1,02
0,1
-
Umumiy to‘yimliligi bo‘yicha makkajo‘xori o‘zagiga 
suli, arpa, tariq somonidan qolishmaydi, lekin juda dag‘al 
bo‘lganligi sababli o‘zakni hayvonlar natural holatda iste’mol 
qilmaydi. Makkajo‘xori so‘tasi boshqa ozuqalardan donadorlar 
tayyorlashda, ozuqa komponenti (umumiy massaga 50 
foiz miqdorida) sifatida qo‘llaniladi. Buning uchun so‘ta 
maydalagichlar yordamida maydalanadi. 12-15 foiz namlikdagi 
so‘talar, avval, pichoqli qirg‘ichlar yordamida, keyin bolg‘ali 
maydalagichlarda maydalanadi. Maydalangan makkajo‘xori 
so‘talari sochiluvchi ozuqa aralashmalari tayyorlashda ham 

---

119
keng foydalaniladi. So‘talar dag‘al ozuqa sifatida konsentratlar, 
vitaminlar va mineral qo‘shimchalar bilan aralashtiriladi. 
So‘talarni maydalangan somon bilan birga bug‘lab berilsa, 
aralashma yumshoq bo‘lib, yaxshi iste’mol qilinadi. So‘tada 
protein va mineral qo‘shimchalar kam bo‘lganligi uchun, uni 
boshqa to‘yimli qo‘shimchalar bilan boyitish maqsadga muvofiq 
bo‘ladi.
Azotli qo‘shimchalar sifatida melassa aralashmasidagi 
mochevinadan foydalanish mumkin (1 qism melassaga 3-4 qism 
suv qo‘shiladi).
Qoramol va qo‘ylar uchun so‘ta qo‘shilgan ozuqa aralash-
malari tarkibi: 1 kg bunday ozuqa aralashmalarida 0,4 ozuqa 
birligi va 30 g hazm bo‘luvchi protein mavjud. Makkajo‘xori 
so‘tasi bir o‘zi dag‘al ozuqa sifatida foydalanilganda, 5-8 mm 
qilib maydalanishi zarur. So‘ta to‘qimasi silos, senaj va pichan 
bilan birga yaxshi hazm bo‘ladi. Aralashmadan sigirlarga bir 
kecha-kunduzda 6-9 kg, bir yoshdan oshgan mollarga 3-5 va 
katta qo‘ylarga 1,2-1,5 kg miqdorida beriladi. Agar so‘ta somon 
bilan birga bug‘lansa, 12-15 mm qilib maydalash kifoya qiladi.
15.2-jadval