B. M. Tojiboyev, D. A. Alijanov chorvachilikda ozuqa tayyorlash va

Nazorat uchun savollar
1. Pichan qancha foiz namlikgacha quritilib saqlanadi?
2. Quritilgan pichanlarda to‘yimli moddalar necha foiz saq 
lanib qoladi?
3. Quritilgan pichanning tabiiy chiqitga chiqish miqdori 
qancha foizni tashkil qiladi?

---

50
VII BO‘LIM. OZUQALARNI MAYDALASH
7.1. Ozuqalarni maydalash texnologiyasi
Maydalash-ozuqalarni hayvon fiziologiyasidan kelib chiqqan 
holda oziqlantirish uchun tayyorlashning muhim bir bosqichi 
hisoblanadi. Hayvon organizmi ozuqani eritgan holda hazm 
qiladi, shu sababli ham ozuqa zarralari tez va foydali hazm 
bo‘lishi ozuqa maydoni yuzasiga to‘g‘ri proporsionaldir. Mayda-
lash esa ana shu ozuqa maydoni yuzasini oshirishga yordam 
beradi.
Ozuqalarni maydalashning quyidagi usullari mavjud (7.1-
rasm).
7.1-rasm
.
 
Maydalash usullari:
a) ezish; b) yorish; d) sindirish; e) 
qirqish; f) ishqalash; j) ezib ishqalash; h) zarba bilan maydalash; i) 
zarba bilan 
maydalash

---

51
Mavjud asosiy sakkiz usuldan ko‘proq ezg‘ilash, sindirish, 
qirqish, ishqalash va zarba keng qo‘llaniladi. Ozuqalarni mayda-
lash usuli uning fizik-mexanik holatiga, deformatsiyaga bo‘lgan 
qarshiligiga mos ravishda tanlanadi. Tanlangan maydalash 
usuli va maydalashga qo‘yilgan zootexnik talablar asosida aniq 
mashina va mexanizmlar tanlanib olinadi. Ayrim hollarda bitta 
mashina yoki mexanizm maydalashning bir nechta turlaridan 
foydalangan holda ishlaydi (7.2-rasm).
Erkin zarba bilan maydalash bolg‘ali maydalagichlarda 
qo‘llaniladi. Bolg‘alar maydalagichning vazifasiga, maydalash 
texnologik jarayonini tashkil etilishiga qarab turli shaklga, o‘l-
chamga ega bo‘ladi. Bolg‘alar aylanma rotorga erkin holda 
osilib turadi va aylanish davrida maydalash kamerasiga uzatilgan 
ozuqani maydalaydi, shamol hosil qilib maydalangan mahsu-
lotni panjaradan o‘tishini ta’minlaydi yoki zarur holatlarda 
ozuqaga vintli aylanma harakat beradi. Ozuqaning maydalanishi 
faqat bolg‘acha zarbasi bilan emas, balki maydalash kamerasi 
ichki sirtida joylashgan qobirg‘ali dekalarga ishqalanish nati-
jasida ham maydalanadi. Maydalangan ozuqalar kamerani 
ostida joylashgan teshikli panjaralardan o‘tib ketganidan so‘ng 
tark etadi. Maydalash darajasi turli diametrli teshik panjaralarni 
almashtirish bilan sozlanadi.