Азимжон қосимов тиббий терминлар изоҳли луғати

Тнббии терминлар изоҳли луғати


8

11. 
    Маълумки, термин қайси тилдан олинган бўлишидан қатъи пазар, у ўзбек тилининг талаффуз нормаларига мос- лаштирилган, унинг имло қоидаларига бўйсуцдирилган бўли- ши керак. Амалда эса бунга риоя қилинмаётир. Чунончи, доривор ўсимликлар жумласига кирувчи русча алоэ ўзбек- чада ҳам алоэ, колонхоэ — колонхоэ, сельдерей — сель- дерей тарзида бериб келинмоқда. Ҳолбуки, уларни ўзбек тилида алой, колонхой, сельдер тарзида ифодалаш мумкин. Шунингдек, русча спазм, фолликул, кабиларни ҳам она ти- лимизда спаэма, фолликула сингари шакллантиришни маъ- қул деб ҳисоблаймиз. Луғатда бу интилиш хдм ўз ифодасини топган.
    

Луғатнинг ўзига хос жиҳатига алоҳида тўхтаб ўтиш ло- зим. Тиббиётга оид адабиётларда ва бошқа манбаларда у ёки бу тушунчалар хилма-хил ифодалаб келинаётганлиги ҳақида юқорида етарли далиллар келтирилди. Бундай тер- минларни тартибга келтириш мақсадида она тилимизнинг лексик-грамматик имкониятларидан келиб чиқиб, улар- нинг айримларини янгидан ясашга ҳаракат қилдик. Мас. шу вақтга қадар тегишли манбаларда: ҳаётда ортти- рилган юрак нуқсони, орттирилган юрак нуқсони, кейин орттирилган юрак нуқсо- н и каби бирикма терминлар ишлатиб келинмоқдаки, улар мазкур луғатда орттирма юрак нуқсони тарзида ифодалан- ди. Яна бир мисол: туғма захм, барвақт туғма захм, бирламчи туғма захм тарзида учрайдиган захм касаллигининг бу хили луғатда "кечки" сўзига анто- ним бўлган "эртаки" сўзи билан ифодаланди: эртаки туғма захм ва ҳ. Булардан ташқари, луғатда янги аталмиш қуйи- даги терминларга ҳам дуч келиш мумкин: эроэия — яла- 111Ш1, ортки чиқарув йўли (тешиги) — дурваза, сфинктер — қислоқ ва б.
Ўйлаймизки, бу ташаббусимиз жамоатчилик томонидан маъ- қулланади. Борди-ю, улар томонидан мазкур янги терминлар ҳақида бирор мулоҳаза билдирилса, мамнуният билан кдбул қилинади ва кейинги ишларимизда эътиборга олинади.
Ш ифокор ҳамда терминолог сифатида кўпдан бери айни типдаги луғатни яратишдек хайрли бир мақсад орзу қилиб келинар эди. Уни амалга ошириш учун мазкур луғатни 4 жилд ҳажмида тайёрлаш кўзда тутилди. иии.21уои2.сот ки(иЬхопаз1