Axmedov bekzod

v) Elektrokardiogrammaning o’zgarishi 

 

Yurakda  potensiallar  farqini  yurak  maydonlarining  ikki  nuqtasidan  yozib 

olingan chiziq elektrokardiogramma (EKG) deb ataladi. Buni ilk bor 1887 yilda 

A.D.Uoller  o’rganib  chiqqan  bo’lsa,  elektrokardiogrammani  yozib  oladigan 

asbobni  1903  yilda  V.Eyntxoven  kashf  etgan.  Elektrokardiografiya  nazariyasini 

ishlab  chiqishda  va  bu  usulni  klinika  hayotida  joriy  etishda  rus  olimi 

A.F.Samoylovning ham xizmati juda katta. 

Odam 

yuragidagi 

biopotensiallarni 

yozib 

olish 

uchun 

elektrokardiografiyaning xizmati juda katta. To’qimalardagi bioelektrik hodisalarni 

yozib  olish  uchun  ishlatiladigan  torli  galvanomltr  bilan  ossillograf  qanday 

prinsipda tuzilgan bo’lsa, elektrokardiograf ham shunday prinsipda tuzilgan. 

Elektrokardiografa  yurakning  qisqarishini  emas,  balki  qo’zg’alishini  qayd 

qiladi. Buni yozib olish uchun potensiallar qo’l - oyoqlardan va ko’krak qafasining 

---

 

35 

ma’lum  nuqtalaridan  olinadi.  Ko’pincha  elektrodlar  badanga  uchta  standart  usul 

bo’yicha ulanadi: 1-usul; - o’ng qo’l bilan chap qo’l; 2-usul - o’ng qo’l bilan chap 

oyoq  va  3-usul  -  chap  qo’l  bilan  chap  oyoq.  Zaruriyat  bo’lganda 

elektrokardiogramma ko’krak qafasining boshqa nuqtalaridan ham yozib olinadi. 

Sog’lom  odamlarning  hammasida  elektrokardiogramma  hamisha  bir  xilda 

bo’lib, beshta tishdan iborat va P, Q, R, S, T harflari bilan belgilanadi. 

R-tishi'  bo’lmalarning  qo’zg’alishini,  Q,  R,  S,  T  tishlari  esa  qorinchalarning 

qo’zg’alishini  aks  etadi.  Uch  katta  tishlari-  P,  R,  T  yuqoriga  ikki  kichik  tishlar 

pastga  qaratilgan  bo’ladi.  R-tishi  chap  va  o’ng  bo’lmachalarda  hosil  bo’ladigan 

potensiallar  majmuasini  aks  ettiradi,  uning  vaqti  0,1  s  ga  teng.  PQ  sigmenti 

qo'zg’alishning  bo’lma-  qorinchalar  tugunidan  o’tishiga  mos  keladi,  uning  vaqti 

0,12-0,18 soniyaga teng. 

QRST  kompleksi  qo’zg’alishni  qorinchalar  miokardida  hosil  bo’lishi  va 

tarqalinishini  aks  ettiradi,  shu  sababli  u  qorinchalar  kompleksi  deyiladi. 

Qorinchalar qo’zg’alishi qorinchalararo to’siqning depolyarizasiyasidan boshlanadi 

va shu bois Q tishi pastga qaratilgan bo’ladi. 

EKG  -  da  R  tishi  eng  baland  bo’lib  qo’zg’alishni  qorinchalar  asosida 

tarqalishini  aks  ettiradi,  S  tishi  esa  qo’zg’alishni  butunlay  qorinchalarda 

tarqalinishi va yurakda kelib chiqayotgan potensiallarning farqini aks ettiradi. QRS 

kompleksi bo’lmalarning repolyarizasiyasiga mos keladi, uning Vaqti 0,06-0,09 

s  ga  teng.  T  tishi  miokard  hujayralari  membranasida  potensialning  tiklanishini, 

ya’ni  miokardning  repolyarizasiyasini  aks  ettiradi.  Miokardning  turli  tolalarida 

repolyarizasiyaning bir vaqtda o’tmasligi sababli T tishi eng o’zgaruvchan bo’ladi. 

TP sigmenti yurakning tinch holati umumiy pauza va diastolaga mos keladi. 

QRST kompleksining umumiy vaqti (davomligi) 0,36 s ga teng. 

Yurakning  bir  ish  siklida  uning  turli  bo’limlarida  depolyarizasiya  va 

repolyarizasiya  jarayonlari  bir  vaqtda  o’tmaydi,  shu  sababli  ular  orasida 

potensiallar  farqi  o’zgarib  turadi.  EKGning  ikki  nuqtalarida  eng  kuchli 

potensiallarning  farqini  bog’lovchi  shartli  chiziq  yurakning  elektrik  o’qi  deb 

ataladi. 

---

 

36