Axmedov bekzod

 

 

---

 

37 

Puls  

 

5-rasm 

 

 

Puls  tana  yuzasida  joylashgan  arteriya  tomirlarida  sanaladi.  Odatda,  puls 

bilakning  pastki  qismidagi  arteriya  tomirida,  ya’ni  kaft  usti  sohasidagi  tomirda 

sanaladi (5-rasm).  

Puls  to’lqinining  tarqalish  tezligi  qonning  oqish  tezligiga  bog’liq  emas. 

Arteriyalarda  qon  oqishining  chiziqli  tezligi  0,2-0,3  m/soniyadan  ortmaydi, 

yoshlarda  va  o'rta  yashar  odamlarda  qon  bosimi  va  tomirlar  elastikligi  mu’tadil 

bo’lganda  puls  to’lqinining  tarqalish  tezligi  aortada  5,5-8  m/soniya,  periferik 

arteriyalarda  esa  6-  9,5m/soniya  ga  teng.  Yosh  ortishi  bilan  tomirlar  elastikligi 

kamaygan sayin puls to’lqinining tarqalish tezligi (ayniqsa aortada) ortadi. 

Pulsni  qon  oqishi  bilan  aralashtirib  yuborish  yaramaydi.  Puls  to’lqinining 

tarqalish tezligi tomirlarda qonning oqish tezligiga bog’liq emas. 

Ma’lumki,  arteriyalarning  asosiy  vazifasi  qonning  kapillyarlardagi  uzluksiz 

harakatini ta’minlash uchun doimiy bosimni hosil qilishdan iborat. Arteriyalardagi 

bosim (p) yurak qisqarishi natijasida arteriyalarga chiqadigan qon hajmiga (Q)  va 

mayda  arteriyalar  hamda  kapillyarlarda  qon  oqimi  uchratadigan  qarshillikka  (R) 

bog’liq. Bu bog’lanish oddiy tenglama P=Q • R bilan ifodalanadi. 

Qon  oqishining  o’rtacha  tezligi  tomirlarning  ko’ndalang  kesimiga  teskari 

proporsional  bo’lganidan  bu  tezlik  periferik  arteriyalarda  ancha  past,  20-30 

---

 

38 

sm/soniya, oxirgi arteriya va arteriolalarda juda kamayib ketadi (2-jadval).

 

2-jadval