Avtomobil indd

Mavsumiy moylar 
quyidagicha markalanadi: masalan, 
Ì–10Ã2 moyi markasidagi 
M
harfi motor moyi ekanligini, 
10 raqami uning 100°C dagi qovushoqligi 10 mm
2
/s ga teng 
ekanligini, 
Ã
harfi yuqori darajada kuchaytirilgan dvigatellarda, 
2 raqami esa dizellarda ishlatilishini bildiradi. Shuningdek, moy 
markasida moyning o‘ziga xos xususiyatlari ham ifodalanadi. 
Chunonchi, Ì–8Ã2Ê, Ì–10Äì moy markalaridagi 
K
harfi 
moy ÊàìÀÇ dizellari uchun maxsus tayyorlanganligini, marka 
oxiridagi 
ì
harfi esa kam kul hosil qiladigan moy ekanligini 
bildiradi. 
Barcha mavsumlarda ishlatiladigan moylarni markalash.
 
Bu moy unda 100°C da kinematik qovushoqlikning ikkita 
qiymati (mm
2
/s), shuningdek, uni quyultiruvchi qo‘shilma 
borligini bildiruv chi 
ç
harfiy indeksi hamda bu moy barcha 
mavsumlarda foydalanish uchun mo‘ljallanganligi bilan 
xarakterlanadi. Masa lan, barcha mavsumlarda uzoq muddat 
ishlatiladigan Ì–6ç/10Â moyi ifodasida eng oxirgi harf 
bu moy o‘rtacha tezlikda benzinli va dizelli dvigatellarda 
ishlatilishini bildiradi, ya’ni u universaldir.
ç
indeksli raqam 
moyning 100°Ñ da, unga quyultiruvchi qo‘shilma qo‘shguncha 
moy kinematik qovushoqligining qiymatini (mm
2
/s) bildiradi, 
kasr chizig‘idan keyin turgan raqam esa quyuqlashtiruvchi 
qo‘shilma qo‘shganidan keyin haqiqiy kinematik qovushoqli-
gini bildiradi. 
Sintetik moylar.
Neftdan olingan moylar har doim ham 
zamo naviy avtomobil dvigatellari konstruksiyasi talablariga 
to‘liq javob bera olmaydi. Shuning uchun sintetik moylar 
ishlab chiqarilib qo‘llanilmoqda (bunday moylarni ishlab 
chiqarish uchun neftga zarurat bo‘lmaydi). Polialkinglikolli, 
polisiloksanli, ftoruglerodli va xloftoruglerodli murakkab efirlar 
aosida ishlab chiqarilgan sintetik moylar mavjud. Sintetik 
moylardan foydalanish muhim yangi yo‘nalish bo‘lib, ular 
moyning ish muddatini 3,5 barobargacha oshiruvchi yuqori 
ekspluatatsion xususiyatlarga ega bo‘ladi. Ularni benzinli va 
dizelli dvigatellarda ishlatishdan tashqari, tarkibiga tegishli 
qo‘shilma qo‘shib gidravlik tizimlarda va gidromexanik 
transmissiyalarda foydalanish mumkin. 
Sintetik moylar, avvalo, yuqori qovushoqlik-harorat 
xususiyatlariga egaligi bilan ajarlib turadi. Ularning qovushoqlik 
indeksi 160 dan 175 gacha bo‘ladi (eng sifatli mineral moylar 
uchun bu ko‘rsatkich 120 gacha bo‘ladi), oquvchanlik xususiyatini 
yo‘qotish harorati mineral moylarga nisbatan past (minus 
65°C gacha). Shu ning bilan birga, sintetik moylarning 250–
300°C gacha haroratdagi qovushoqligi tegishli qovushoqlikdagi 
mineral moy (100°C haroratdagi) qovushoqligidan uch-besh 
barobar yuqori bo‘ladi. Sintetik moylar quyidagi xususiyatlarga 
ega: yuqori haroratga turg‘unlik, past bug‘lanuvchanlikka 
egaligi, yuqori haroratlarda hosil bo‘ladigan cho‘kindilarning 
kamligi, oksidlanishga qarshi va disperslovchi xususiyatlarining 
yaxshiligi, yeyilishga va tirnalishga qarshi xususiyatlarga egaligi