Avtomobil indd

 Motor moylarining markalanishi
Motor moylarini dvigatel turi va aniq ish sharoitidan kelib 
chiq qan holda to‘g‘ri tanlash Davlat standarti asosida amalga 
oshiriladi. 
Motor moylari ishlatilish sharoiti va ekspluatatsion xosslari 
darajasiga ko‘ra quyidagi guruhlarga (A dan Å gacha) bo‘linadi 
(5.1-jadval). 
5. 1- jadval
Motor moylarining ishlatilish sharoiti va ekspluatatsion
xossalari darajasiga kî‘ra guruhlari
Moy 
guruhi
Tavsiya etilgan ish sharoiti
A
Kuchaytirilmagan benzinli va dizelli dvigalellar
Á
Á
1
Á
2
Kam kuchaytirilgan benzinli va dizelli dvigalellar
Yuqori haroratlarda cho‘kmalar hosil bo‘lishi va podslip-
niklarning korroziyalanishi kuzatiladigan kam kuchaytirilgan 
benzinli dvigatellarda
Kam kuchaytirilgan dizellarda
Â
Â
1
Â
2
O‘rtacha kuchaytirilgan benzinli va dizelli dvigalellar
Moyning oksidlanishi va barcha turdagi cho‘kmalar hosil 
bo‘lishi kuzatiladigan noqulay ish sharoitlarida ishlaydigan 
o‘rtacha kuchaytirilgan benzinli dvigatellarda
Moylarning antikorrozion va yeyilisliga qarshi xususiyatlariga 
hamda ularni yuqori haroratlarda cho‘kmalar hosil bo‘lishi 
moyilligiga yuqori darajadagi talablar qo‘yiladigan o‘rtacha 
kuchaytirilgan dizellarda

---

140
141
Ã
Ã
1
Ã
2
Yuqori darajada kuchaytirilgan benzinli va dizelli dvigalellar
Moyning oksidlanishi, barcha turdagi cho‘kmalar, korroziya 
va zang hosil bo‘lishi kuzatiladigan og‘ir ish sharoitlarida ish-
laydigan yuqori darajada kuchaytirilgan benzinli dvigalellarda
Yuqori haroratlarda cho‘kma hosil bo‘lishi kuzatiladigan no-
qulay ish sharoitlarida ishlaydigan qo‘shimcha havo kiritil-
maydigan yoki kam miqdorda qo‘shimcha havo kirrtiladigan 
yuqori darajada kuchaytirilgan dizellarda
Д
Og‘ir ish sharoitida yoki ishlatilayotgan yonilg‘i yuqori neytrallash-
tirish, antikorrozion va yeyilisliga qarshi xususyatlarga ega bo‘lgan, 
shuningdek, barcha turdagi cho‘kmalar hosil bo‘lishiga kam moyil 
bo‘lgan moylardan toydalanishni taqozo qiladigan sharoitlarda ish-
latiladigan qo‘shimcha havo kiritilishi ta’minlangan yuqori darajada 
kuchaytirilgan dizellarda
Е
Tarkibida oltingugurt miqdori ko‘p bo‘lgan moylarda ishlaydigan, 
silindrlari lubrikatorli moylash tizimi yordamida moylanadigan dizel-
larda
Izoh.
Gazokarburatorli dvigatellarda benzinli dvigatellarda ish-
latishga tavsiya etilgan moylardan loydalaniladi. 
Benzinli va dizelli dvigatellarda ishlatishga yaroqli universal 
moylar turkum belgisida indeks bilan ajratib ko‘rsatilmaydi. Á, 
Â, Ã turkumlardagi 1 indeksli moylar benzinli dvigatellarga, 
2 indeksli moylar esa dizelli dvigatellarga mo‘ljallangan. 
Moyning biror-bir guruhga mansubligi shu guruh moylarining 
sifatini tavsiflovchi ekspluatatsion xususiyatlar (oksidlanishga 
qarshi, yuvuvchi va disperslovchi, antikorrozion, himoya va 
boshqalar) darajasi bilan belgilanadi. Bu daraja, asosan, moyga 
qo‘shiladigan qo‘shilma turi va konsentratsiyasiga bog‘liq. 
Shuning uchun moyni quyi guruhdan (A, Á) yuqori guruhga 
(Â, Ã) o‘tkazish, odatda, moy tarkibidagi qo‘shilmalar turini 
kengaytirish va miqdorini oshirish yo‘li bilan amalga oshiriladi. 
Moy guruhlari tarkibidagi qo‘shilmalar miqdori quyidagicha: 
A guruh – 3,5 foiz; Á
1
guruh – 5,5 foiz; Â
1
guruh – 8,0 foiz; 
Ã
1
guruh – 10–15 foiz. 
Motor moylari yozgi, qishki va barcha mavsumlarga 
mo‘ljallangan turlarga bo‘linadi. Shuningdek, moylar kinematik 
qovushoqligi darajasiga ko‘ra klasslarga ajratiladi. 
Motor moylarining qishki va yozgi markalari qovushoqligiga 
ko‘ra yetti klassga (6, 8, 10, 12, 14, 16 va 20 mm
2
/s), barcha 
mavsumlarda ishlatishga mo‘ljallangan moylar (ularning qovu-
shoqlik indeksi 125 dan kam bo‘lmaydi) esa to‘rt klassga 
ajratiladi (5. 2-jadval). 
5.2- jadval