Asosiy qism Korrelyatsion va regression tahlilning ekonometrik modellashtirishda qo’llanilishi

1. Korrelyatsion va regression tahlilning ekonometrik modellashtirishda qo’llanilishi.
Korrelyatsiya (lotincha "korrelatio" dan - korrelyatsiya, o'zaro bog'liqlik) - tasodifiy o'zgaruvchilar (o'zgaruvchilar) orasidagi statistik ehtimollik bog'liqligini o'lchashni anglatuvchi matematik atama.
Misol: munosabatlarning ikki turini oling:
Birinchidan - odamning qo'lidagi qalam. Qo'l qaysi yo'nalishda, bu yo'nalishda va dastani harakat qiladi. Agar qo'l tinch bo'lsa, unda qalam yozilmaydi. Agar biror kishi uni biroz qattiqroq bossa, u holda qog'ozdagi iz yanada to'yingan bo'ladi. Ushbu turdagi munosabatlar qattiq qaramlikni aks ettiradi va korrelyatsiya emas. Bu munosabatlar funktsionaldir.
Ikkinchi ko'rinish - Insonning ma'lumot darajasi va o'qish adabiyoti o'rtasidagi bog'liqlik. Odamlardan qaysi biri ko'proq o'qishi oldindan ma'lum emas: oliy ma'lumotli yoki ularsiz. Bu bog'liqlik tasodifiy yoki stoxastikdir, uni faqat ommaviy hodisalar bilan shug'ullanadigan statistika fani o'rganadi. Agar statistik hisob-kitob bizga ma'lumot darajasi va adabiyotlarni o'qish o'rtasidagi bog'liqlikni isbotlashimizga imkon bersa, bu har qanday taxminlarni amalga oshirishga imkon beradi va voqealar yuz berishi mumkinligini taxmin qiladi. Ushbu misolda yuqori darajadagi ehtimollik bilan yuqori ma'lumotli odamlar, ko'proq ma'lumotga ega bo'lganlar ko'proq kitob o'qishlarini ta'kidlash mumkin. Ammo ushbu parametrlar orasidagi aloqa funktsional emasligi sababli, biz xato qilishimiz mumkin. Siz har doim bunday xato ehtimolini hisoblashingiz mumkin, bu juda kichik va statistik ahamiyatlilik darajasi deb nomlanadi (p).
Tabiiy hodisalar o'rtasidagi munosabatlarga misollar: tabiatda oziq-ovqat zanjiri, bir-biri bilan bog'liq va bir butun bo'lib ishlaydigan organ tizimlaridan tashkil topgan inson tanasi.
Har kuni biz kundalik hayotda korrelyatsion bog'liqlikka duch kelmoqdamiz: ob-havo va yaxshi kayfiyat, maqsadlarni to'g'ri shakllantirish va ularga erishish, ijobiy munosabat va omad, baxt va moliyaviy farovonlik hissi. Ammo biz matematik hisob-kitoblarga emas, balki afsonalarga, sezgi, xurofot, bema'nilikka asoslangan aloqalarni qidirmoqdamiz. Ushbu hodisalarni matematik tilga tarjima qilish, sonlarni ifodalash, o'lchash juda qiyin. Yana bir narsa, biz hisoblab chiqilishi mumkin bo'lgan hodisalarni tahlil qilganimizda, ular sonlar shaklida taqdim etiladi. Bu holda biz korrelyatsiyani tasodifiy o'zgaruvchilar orasidagi korrelyatsiyaning kuchini, darajasini, mahkamligini va yo'nalishini aks ettiradigan (r) korrelyatsiya koeffitsienti yordamida aniqlashimiz mumkin.
Ushbu kurs ishi materiallarini muvaffaqiyatli o‘zlashtirgandan so‘ng talabalar quyidagi bilim, ko‘nikma va mahoratga ega bo‘ladilar:
- korrelyatsiya va regressiya modellarini tuzish, turlash va mohiyatini tushunish;
- regressiya tenglamasini hisoblash, talqin etish va amaliyotda qo‘llash tajribasini egallash.
-hodisalar o’rtasidagi bog’lanishni aniqlash usullarini qo’llashning zarurligi va afzalligini tushunish;.
-korrelyatsion modelni tuzish bosqichlarini o’rganish;.
-regressiya tenglamasining formasini tanlash bosqichining mohiyatini tushunish;
-elastiklik xususiy koeffitsiyenti va bashorat qiluvchi ko’rsatkichlarni tasniflash;
-ishonchlilik darajasini tekshirish mezonlarini tahlil qilish