Asosiy qism. Farg’ona mintaqasi ma’muriy tuzilishi va geografik o’rni

Download 1,14 Mb. bet 16/16 Sana 31.05.2022 Hajmi 1,14 Mb. #623311

Bog'liq
Farg’ona mintaqasi aholisi va mehnat resurslari.

Bu sahifa navigatsiya:

• 8. Farg’ona viloyati mehnat resurslari Dastlabki malumotlarga kora, Farg’ona viloyati bo’yicha 2019 yil yanvardekabrda mehnat resurslari soni 2032,0
• 401,5 ming
• Farg’ona viloyati statistika boshqarmasi Demografiya va mehnat statistikasi bo’limi XULOSA
• I.A.Karimovning

Shaxar va tumanlar nomi	2011	2012	2013	2014		2015		2016		2017
2018
Mingbulok	285866,0	385226,3	454991,1	537709,9		673857,4		737928,0		998369,3		1215978,6
Kosonsoy	316310,1	414510,1	504355,0	594083,2		723138,8		791049,5		1100168,6		1429476,2
Namangan t	308573,0	394614,2	476376,3	597724,1		731108,6		783854,8		1102824,1		1401552,0
Norin	316494,4	406708,9	496207,7	601845,3		719895,0		807399,4		1100274,7		1311882,7
Pop	257748,5	340514,1	412193,9	503168,8		618494,4		688928,5		967351,8		1211702,2
Turakurgon	290472,7	392278,9	470468,5	582350,2		692376,2		794842,6		1115891,3		1442812,6
Uychi	280118,7	361336,5	444978,9	536430,3		642407,1		704789,1		955443,5		1213670,0
Uchkurgon	306017,6	409709,5	505650,3	585437,3		698271,3		791599,0		1081821,0		1381699,2
Chortok	276893,8	393632,9	457777,7	545600,9		666311,0		728814,5		974946,6		1177388,1
Chust	266443,0	341221,5	417155,8	495596,9		581690,6		664334,5		932385,6		1150185,4
Yangikurgon	293937,9	387937,9	480424,7	593156,8		698713,2		774903,6		1065262,9		1335541,9
Namangan shaxri	358151,1	486219,1	598073,2	717682,0		874527,9		943533,5		1356927,9		1715121,9
Viloyat buyicha	309599,4	412092,9	502084,4	605812,5		734023,2		812125,5		1140454,5		1434526,4
* Izoh: Kichik korxona va mikrofirma hamda qishloq xo‘jaligi korxonalarsiz

8. Farg’ona viloyati mehnat resurslari
Dastlabki ma'lumotlarga ko'ra, Farg’ona viloyati bo’yicha 2019 yil yanvardekabrda mehnat resurslari soni 2032,0 ming kishini tashkil etib, 2018 yilga nisbatan 15,6 ming kishiga, yoki 0,8 % ga o’sishi kuzatildi. 
Mehnat resurslari tarkibida iqtisodiy faol aholi soni 1630,5 ming nafarni (jami mehnat resurslarining 80,2 %), iqtisodiy nofaol aholi esa 401,5 ming nafarni (19,8 %) tashkil etdi.
Viloyatda ish bilan band aholi soni 1525,7 ming kishini tashkil etib, 2018 yilning mos davriga nisbatan 1,2 %ga o’sdi.


Mehnat resurslari sonining shahar va tumanlar bo'yicha taqsimlanishi,
(2019 yil yanvar-dekabr, ming kishi) 

Iqtisodiy faoliyat turlari kesimida ish bilan bandlarning asosiy ulushi qishloq, o’rmon va baliq xo’jaligi (27,6 %), ta’lim (8,1 %), savdo (10,7 %), qurilish (7,9 %) va boshqa xizmatlar sohasida (11,0%) va boshqa sohalar. (34,7 %) hissasiga to’g’ri keldi.

Ish bilan band aholi sonining iqtisodiy faoliyat turlari bo'yicha  taqsimlanishi
(2019 yil yanvar-dekabr, jami bandlardagi ulushi, %da)

Viloyatda bo’yicha jami ish bilan band aholi sonida davlat sektorida bandlar ulushi 14,9 % ni, nodavlat sektorda esa 85,1 %ni tashkil etdi. 

Ish bilan band aholi sonining iqtisodiyot sektorlari bo'yicha taqsimlanishi
(2019 yil yanvar-dekabr, jami bandlardagi ulushi, %da)

Farg’ona viloyati statistika boshqarmasi
Demografiya va mehnat statistikasi bo’limi

XULOSA
Andijon viloyati hududi asosan qulay tekisliklardan, qisman adirlardan iborat bo’lganligi uchun, aholining aksariyati aynan ana shu yerlarda joylashgan. Bunday holat mintaqada mehnat resurslaridan foydalanishning hududiy jihatlarida ham o’z aksini topadi.
Mazkur bitiruv malakaviy ishida makroiqtisodiy rivojlanish doirasida Andijon viloyatining geodemografik holati, mehnat resurslarining shakllanishi va uning hududiy tarkibi, aholining tarmoqlar bo’yicha bandlik darajasi tahlil qilingan va unga xos rivojlanish xususiyatlari o’rganilgan.
Tahlillar shuni ko’rsatadiki, Andijon viloyatida mehnat resurslaridan foydalanishning o’ziga xos demografik va iqtisodiy geografik xususiyatlari mavjud. Mintaqada aholi asosan tekisliklardagi yirik aholi puntklarida joylashgan. Har bir tumanning tabiiy va iqtisodiy geografik xususiyatlaridan kelib chiqqan holda mehnat resurslaridan samarali foydalanib, aholining ish bilan bandlik darajasini oshirish imkoniyatlari mavjud.
Olib borilgan tadqiqotlar quyidagi xulosalarni chiqarishga imkon beradi:
1. Tez o`sib borayotgan aholini ish bilan ta`minlashning eng asosiy manbasi, president I.A.Karimovning so`zi bilan aytganda, <> degan edi. Chunki qishloqlarda buning uchun katta imkoniyatlar mavjud. Jumladan, qishloqlarda mehnat resurslari juda ko`p, uy-joy fondlar asosan mavjud, sanoat uchun xom ashyolar yetarli ( paxta, sabzavot, meva, pilla va boshqa qishloq xo`jaligi xom ashyolari), hamda Andijon viloyati tumanlarida 1000-10 000 va undan ortiq qishloq aholisi bo`lgan aholi punktlari qishloqlarning 79,1% ni tashkil etib, u yerlarda viloyatning 95,4% aholisi yashaydi. Bunday sharoitda har xil hajmda sanoat va qurilish obyektlari qurish, qishloqlardaaholiga hizmat ko`rsatishni keng tashkil etish aholining ishlamay yotgan ma`lum qismini ish bilan ta`minlash imkonini beradi. Natijada qishloq aholisining ijtimoiy–iqtisodiy sharoitini yanada yaxshilaydi.
2. Tadqiqotlar shuni ko`rsatadiki, Farg`ona vodiysi, jumladan Andijon viloyati xo`jaligining kelajakda har tomonlama maqsadga muvofiq rivojlantirish uchun uning xo`jalik tarkibini ma`lum darajada ijobiy o`zgarishlar qilishni taqazo etdi. Ya`ni, Farg`ona, ayniqsa Andijon viloyati xo`jaligida paxtachlik va g`allachilik bilan birga respublikada sabzavot, meva, uzum mahsulotlari ko`plab yetkazadigan va tashqariga eksport qiladigan yirik regionga aylantirishni taqazo etadi. (Uni faqat ho`l va konservalangan tarzda tayyorlash mumkin ). Buning uchun bu yerda qulay imkoniyatlar mavjud. Bu yerda bularni tayyorlaydigan yuqori malakaga ega bo`lgan bog`bonlar, sabzavot- korlar mirishkor dehqonlar ko`p, eng muhimi, bu yerda mehnat resurslari ko`p, bular bir tomondan, ikkinchi tomondan viloyatni tabiati sabzavot va mevachlik uchun rivojlantirish juda qulay hamda viloyat hududida tog` oldi, adirlik va boshqa yerlardan bog`dorchilik sohasida keng foydalanish mumkin, uchinchidan – viloyat iqtisodiy, moddiy, texnika, infrastruktura va boshqa qulayliklarga egadir. Bu imkoniyatlardan oqilona foydalanish bilan ko`plab qishloq xo`jhalikmahsulotlarini ishlab chiqarishga ega bo`ladi. Yana eng muhim muammolardan biri aholini ma`lum qismini ish bilan taminlash imkoniyatiga ega bo`ladi. Andijon kelajakda sabzavot, meva, uzum yetishtiradigan va eksport qiladigan region bo`lishi Markaziy Osiyo, Rossiya va boshqa qo`shni rayonlar bilan iqtisodiy aloqalar kuchaydi. Bu jarayon viloyatni iqtisodiy va ijtimoiy taraqqiyotiga qulay ta`sir ko`rsatdi.
3. Viloyatda, ayniqsa qishloq joylarda hamda o`rta va kichik shaharlarda ishga jalb qilinmagan ortiqch anchagina yoshlar, ayniqsa ayollar ko`p bo`lib ulardan foydalanish dolzarb vazifalardan biridir. Shuni aytish o`rinliki viloyatda ishga tortilmagan ayollar va ayol yoshlar bo`lib ularga mansub bo`ladigan mutahasislik deyarli kamdir. Shuning uchun viloyatda paxta , ipak hom ashyosi bilan big`liq bo`lgan ip va ipak gazlama to`quvchilik , yigirish, kashtachilik, tikuvchlik va boshqa ayollar mehnatiga xos ihtisoschilik yetarli rivojlanmagandir. Shuning uchun o`zimizdagi xomashyo hisobiga viloyatda ip, ipak gazlama, trikotaj, tikuvchilik, kashtachilik sanoat tarmoqlari yanada rivojlantirishni taqazo etadi. Buning uchun mavjud to`qimachilik, trikotaj, tikuvchilik, kashtachilik boshqa korxonalarni hozirgi zamon talabiga javob beradigan ilg`or chet el tehnologiya, chet el korxonalari bilan hamkorlik asosida yanada keng rivolantirish kerak . Buni amlga oshirish ishga tortilmagan yoshlarni shu bian ta`minlashga erishamiz. Bu bir tomondan bo`lsa, ikinchi tomondan esa Andijon viloyati respublikada yirik to`qimachilik, trikotaj tikuvchlik, kashtachilik, badiiy buyumlar ishlab chiqaradi- gan maskanga aylanadi va aholiga eng zarur bo`lgan iste`mol mollarni ko`plab ishlab chiqarishga erishiladi. Ma`lumki, Andijon viloyati respublikada Toshkent- dan keyinikkinchi mashinasozlik markazlaridan bo`lib, bu yerda irrigatsiya, qishloq xo`jalik elektotehnika, to`qimachilik va paxta tozalaydigan zavodlar uchun har xil extiyot qismlar ishlab chiqaradigan markazlardan xisoblanadi. Keyingi vaqtda Andijon respublikaning avtomobil ishlab chiqaradigan markaziga aylandi. Bu yerda yuqoridagi sanoarlarni rivojlanishi viloyatda malum darajada aholini ish bilan taminlashda katta ahamiyatga ega bo`ladi. Bizni fikrimizcha, o`sib borayotgan aholini ish bilan ta`minlashda kelajakda mehnatni ko`p talab qiladigan, metallni kam talab qiladigan nozik, murakkab mashinasozlik sanoatni rivojlanti- rishni taqazo etadi. Andijon viloyatida nozik, murakkab mashinasozlikda- kompyuter, EHM, radio tehnika, ekektro texnika vabishqa murakkab mashinasozlik sanoatlarni rivojlantirishlarni taqazo etadi, shu bilan birga bular uchun yuqori malakalimutahasislarni kasb-hunar kollejlarida, universitetlarda va chet ellarda tayyorlash mumkin. Bu yuqoridagi aytilgan ishlarni amalgam oshirish, viloyatda o`sib borayotgan mehnat resurslariniish bilan ta`minlashga erishishimizni yanada yaxshilaydi.
4. Andijon viloyatida qishloq xo`jaligini yanada rivojlantirish va aholining ish bilan bandligini yaxshilashda hozirgi mavjud yer fondidan oqilona foydalaish bilan birga yangi o`zlashtiriladigan rezerv yerlarni topish kerak. Lekin Andijon vilyati respublikada va Farg`ona vodiysidagi viloyatlar ichida rezerv yerlar kamligi bilan xarakterlidir. Bizning tekshirishimiz shuni ko`rsatadiki, viloyatda o`zlashtiradigan rezerv yer oz bo`lsa ham mavjuddir, ular tahminan 15-20 ming gektarni tashkil qiladi. Bunday yerlar har xil tabiiy geografik sharoitlarda joylashgan – adirlarda, tog` oldi yerlarda, daryo vodiylarida, poymalarda, Markaziy Farg`ona tekisliklarida joylashgan. Kollektor va zovur atrofidagi yerlardni ishga solish hamda kollektor zovurlarni yopiq holga keltirish yo`li bilan bu yerlarni o`zlashtirish mumkin. Yana shuni aytish o`rinliki, mavjud yer rezervlarni saqlash maqsadida sug`oriladigan yaxshi yerlarni har xil qurilish va boshqa xo`jalik obyektlariga ajratishni keskin kamaytirish kerak. Bunday xo`jalik obyektlariga qishloq xo`jalik uchun noqulay yerlarni ajratish kerak.
Yuqoridagi tadbirlarni amalga oshirish, birinchidan, zarur bo`lgan xalq xo`jalik mahsulotini ko`plab ishlab chiqarishga olib keladi. Ikkinchidan esa, tez o`sib kelayotgan aholi va mehnat resurslarini ish bilan ta`minlashga katta yo`l ochadi.

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati

Internet manbaalar

http://www.namangan.uz/uz/2016-05-01-11-01-24/namangan-tumani
https://uz.wikipedia.org/wiki/Yangiqo%CA%BBrg%CA%BBon_tumani
uz.denemetr.com › docs › ind...
www.Statistika.uz
www.Fergena.uz
www.Farstat.uz
www.mehnat.uz
www.Andijon.uz
www.Stat.uz

Download 1,14 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: