|
Баландкўприк
Баландмасжид
Бордонбозор
Бўйрабозор
Қозигузар
Ганчхона
Гурунчбозор
Ғўзабозор
Гулбозор
Дархон
Дўмбробод
Жомимасжид
Заебак
Зангиота
Зиёрат
Эски Намозгоҳ
Эски ўрда
Этикбозор (Чорсу)
Эшонгузар
Эшонмаҳалла
Қози Низомиддин
Калавабозор
Камолон
Қандбозор (Қандолатбозор, Қандолатфуруш)
Каппонбозор
Қоратош
Қaссоблик
Каттамаҳалла
Қyвурариқ
Қўғурмоч
Кўкмасжид
Лайлакхона
Майизбозор
Маҳкама
Мошбозор
Мирзағозиота
Мирлар (Миллар)
Мурод (Эшонмаҳалла)
Мўрканкўча (Чақар)
Нонвойгузар
Нонгоргузар
Носвойбозор
Пахтабозор
Поякилик
Сарпароз
Саричопон (Саричўnон)
Сирликмасжид
Сузукота
Сабзибозор
Тамакибозор
Темирчи (Темирчилик)
Тепа
Тешабой
Тиканликмозор
Ўзбак (Ўзбек)
Ўқчидарвоза
Унбозор
Ўpоқчилик
Хабсота
Хонақо (Хонақои Бузрук)
Хўжамаҳалла
Ғишткўприк
Чақар (Чақар Мўрканкўча)
Чорсу
Чиннибозор
Чуқуркўприк
Чўпонота
Ялангкар
Янги қаландархона
Янгимаҳалла
Янгихонақоҳ
Асилбобо (Асилбоб)
Аскиягузар
Бўржар
Зах
Зангиота
Қозиравот
Қонқус
Қатортол
Корхона
Қўшқўрғон
Кўгайтепа
Кулолтурпоқ
Қутиргансой
Қушбеги
Моховзор (Моховгузар)
Новза
Нўғайтоштепа (Чоштепа)
Полвонариқ
Ракат
Сарикўл
Саричопон
Тахтакўприк
Терсариқ
Тешикликтепа
Тoғай
Ўрикзор
Хирмонсўхта
Чала
Чангалариқ
Чопончиқти
Чарх
Чилонзор
Чўпонота
Шаимкўприк
Шўрхона
Ёпўғликмозор
КЎКЧА ДАҲАСИ
Тадқиқотчилар фикрича Кўкча номи Кохча, яъни қалъача сўзидан келиб чиққан. Бу атама VI-XI аср археология ёдгорлиги Кўкча оқтепасига нисбатан айтилган. Бу ерда ҳаёт X-XI асрларгача давом этган. Оқтепа ўтган асрнинг 80-йилларида текисланиб ташланган. Даҳада уч дарвоза (Сағбон, Чиғатой ва Кўкча), 57 маҳалла, 47 мавзе, 60 масжид ва икки мадраса бўлган. Даҳанинг чорбоғлари Назарбек, Кўксарой ва Келес дарёси бўйларидаги жойларда бўлган. Даҳанинг эътиборли жойларидан бири Кўкча дарвозасидан ташқаридаги Орифон (билимлилар) қишлоғидаги мозоргоҳ ҳудудида 1214 йилда Шайх Зайниддинбобо мақбараси қурилган. Тарихий манбаларда даҳанинг номи Шайх Зайниддин даҳаси деб ҳам юритилган.
Шайх Зайниддин бобо 1164 йилда Боғдод шаҳрида туғилган. Шайх Зайниддиннинг оталари- Шайх Шаҳобиддин Абу Хафс Умар Сухравардийдир. У киши атоқли олим ва жамоат арбоби бўлиб, “сухравардийя” тасаввуф тариқатини яратганлар. “Аворуф-ул-маориф” номли машҳур китобнинг муаллифи. Бу китоб араб, форс, ингилиз, немис ва бошқа тилларда кўп марталаб нашр этилган.
Ривоят қилинишича, Шайх Зайниддин бобо ёшлигида ўз отаси Шайх Шахобиддиннинг кўрсатмасига кўра Боғдоддан Тошкентга келиб, Кўкча мавзесидаги эски қабристон ёнида мавжуд бўлган “чиллахона”га жойлашади ва шу ерда яшай бошлайди. Ул зот ўз замонасининг билимдон кишиларидан бўлиб, сухравардия тариқатининг солиҳларидан эди. Бинобарин, Тошкент аҳлига тасаввуф илмидан ваъзлар ўқиб марифатдан сабоқ беради. Шайх Зайниддин бобо чиллахонада яшай бошлагач, аста-секин унинг атрофига одамлар кўчиб келиб маскан қурадилар. Бир неча йиллар ўтгач, Шайх Зайниддин бобонинг зурриётидан тарқаган авлод ҳамда кўчиб келган ихлосмандлар жамоасининг нуфузи орта бориб, қабристон ёнида бир қишлоқ (XII-аср) вужудга келди. Мазкур қишлоқнинг номини Шайх Зайниддин бобога нисбат бериб, “Қуйи орифон”, “Орифлар” қишлоғи – деб атай бошлайдилар.
Шайх Зайниддин бобо табаррук 95 ёшга етиб, 1259 йили вафот этади. Ул зотнинг вафотларидан сўнг, унга эҳтиром билан қараган маҳалла аҳли шу ерга мақбара қурганлар.
Шайх Зайниддин бобо мақбараси Тошкентдаги мақбаралар орасида энг ажойиб, салобатли ва муҳташам мақбаралардан биридир. Мазкур мақбара XIV-XV – асрларга мансуб бўлган меъморчилик услубига хос ёдгорликдир. Мақбара XI-асрда ташкил топган қабристоннинг қия тепалиги устига қурилган. Тарихий манбаларда Зайниддин “сайидларнинг улуғи ва шариф кишиларнинг кароматлиси ва буюги”, “орифларнинг қутби ва ишончли рахномоси” деб таърифланади.
Мана шундай давлат ва дин арбоби, буюк мутасаввиф олим Сухравардийнинг ўғли Тошкентда кўп савобли ишлар қилган жамият арбоби Шайх Зайниддин Бобо мақбараси юз йиллар ўтибдики, атоқли алломаи-фузалолар учун ҳам, арбобу фуқоролар учун ҳам азиз зиёратгоҳга айланган. Чунончи, Соҳибқирон Амир Темур бобомиз XIV аср охири XV асрнинг бошларида Шайх Зайниддин бобо Тошкандий мақбарасини қайтадан таъмир эттирдилар. Машҳур давлат ва дин арбоби Хожа Ахрор Валий ҳам ушбу мақбарани бир неча марта зиёрат қилганлар. Навоий бобомиз ҳам ўз китобларида сухравардийлар сулоласини ҳурмат билан тилга олганлар. Шуни ҳам айтиш жоизки, машҳур мутафаккир ва шоир Шайх Саъдий “Бўстон” китобида Сухравардийни ўз устозим, деб эътироф этган.
Кейинги вақтларда, мақбара анча футурдан кетиб таъмирга эхтиёжманд бўлиб қолган эди. Истиқлолимиз шарофати билан мақбара қайтадан таъмирланди.
Do'stlaringiz bilan baham: |
