Аплв1тот1 Jill. V b tk kaffTAlv grant bulalari

T o ‘ q q i z i n c h i b o b
VIKTORIYa VILOYaTI
1864-yilning 23-dekabri. Shimoliy yarim sharda bulutli va seryog‘in bo‘ladigan dekabr oyini Avstraliya qit’asida iyun deb atasa bo‘lardi. Astronomik nuqtai nazardan qaraganda, bu yerda yoz kirganiga nihoyati ikki kun bo'ldi: 21-dekabrdan boshlab quyoshning ufqda turishi kuniga bir necha minutdan qisqarib boradi-da, axir. Shunday qilib, Glenarvanning bu yangi sayohati yilning eng issiq vaqtida, quyoshning deyarlik tropik nurlari ostida o‘tadigan bo‘ldi.
Tinch okeanning bu qismidagi barcha ingliz koloniyalari birgalikda Avstraliya deb ataladi. Unga Yangi Gollandiya, Tasmaniya, Yangi Zelandiya va o‘sha atrofdagi bir necha orollar kiradi. Avstraliya qit’asining o‘zi esa katta-kichikligi jihatidan ham, tabiiy boyliklari jihatidan ham bir-biridan juda farq

311

qiladigan bir necha katta-katta koloniya-viloyatlarga bo'linadi. Avstraliyaning hozirgi kartalariga qaralsa, undagi viloyatlarning chegarasi to‘ppa-to‘g ‘ri chi-ziqlar bilan belgilangani ko'zga tashlanadi, — ing-lizlar viloyatlarga ajratilayotganda, aftidan, ularning na tog'liqlarga, na daryolar oqimiga, na ob-havo sharoitiga, na undagi qabilalarning har xil ekaniga e’tibor qilmagan bo'lsalar kerak. Bu koloniya-viloyat-lar bir-biriga yondoshgan to‘g ‘ri to‘rt burchaklardan iborat bo'lib, mozaikani eslatadi. Bu to‘g ‘ri chiziq va to‘g ‘ri burchaklarda geografning qo'lidan ko‘ra geometrning qo‘li ko‘proq ekani bilinib turadi. Faqat sohildagi turli egri-bugriliklar, ko‘rfazlar, burunlar, qo'ltiqlar o'zining notekisligi bilan tabiatning qit’a kartasiga tortilgan to‘g ‘ri chiziqlarga qarshi norozi-ligini ifodalaydi.