Antik davr psixologiyasida jon haqida materialistik ta`limotlarning asosiy holatlari

Suqrotni shiori «O‘zingni o‘zing o‘rgan, bil» bo‘lgan, lekin bu fikri bilan Suqrot psixologiyada birinchi bo‘lib tan olish metodikasiga tayangan emas. O‘z ta’limotiga ko‘ra Suqrot o‘z ichki his-tuyg‘ularni bilishga emas, balki inson o‘z qilmishlarini o‘z yurish-turishini analiz qilishni tushuntirib berishni tushungan edi. Suqrot fikriga ko‘ra, insonni o‘z-o‘ziga munosabati intellektual axloqiy sifatlarni namoyon qiladi.

Platon (er.av. 428-348) qalbning yangicha talqinini yaratdi. Platon materializmga qarshi qarashlari falsafiy qarashlarida siyosiy tus olgan. Yoshlar materializmdan xudosizlikka yo‘liqdi va jamiyat darz ketadi, deb ta’kidlar edi. Platon haqidagi bir necha asarlar to‘lig‘icha etib kelmagan. Platon asos solgan falsafiy nazariya boshqa zaminda rivojlandi.

Platon akademiyasiga kirishda shunday so‘zlar yozilgan edi. «Geometriyani bilmaydigan bu erga kirmaydi». Geometrik figuralar bir tomonda seziladi, his qilinadi va ko‘riladi. Platon o‘z ustozi Suqrot o‘limidan keyin Suqrot yurtiga Janubiy Italiyaga sayohat qildi. Suqrot maktablarida bo‘lib dialektik metod suhbat qilishni o‘rgandi.

G‘oyalar birinchidan qaysiki inson yashayotgan voqealikda, ikkinchidan real emas. G‘oya − inson aql-zakovati mevasi emas, balki aql-zakovati nazariyaga taqlid qiladi. Platon fikricha: nazariyalar, fikrlar fazoviy ongga qarashlidir, qalb olami esa bularning hammasini − nazariyalar va materiyalarni birlashtiradi.