Antik davr psixologiyasida jon haqida materialistik ta`limotlarning asosiy holatlari

Geraklit izlanishlari nafaqat yangi hayot mazmunini, balki insonning rivojini tushuntirib beradi. Anaksagor (er.av. 500-428) olamni bir necha sifatli har xil qismlardan tartibga solinadi, deb hisoblar edi va bular ong tomonidan tartibga solinadi, deb ta’kidlar edi. U inson va tabiatni o‘z-o‘zini boshqarishiga e’tibor beradi.

Anaksagor ongni, aqlni narsalardan tashqari yoki fazodan tashqari harakat qiladi, deb ta’kidlagan. Lekin, bunga Platon qarshi chiqqan. U - «Anaksagor ong haqida gapirganda boshqa yo‘lga kirib qolyapti» deb aytgan. Lekin, Anaksagorning ilmiy asarlarida bunday chekinishlar yo‘q. Anaksagor shunday hisoblar edi: qanchalik inson tanasi rivojlangan, to‘liq bo‘lsa shu organizmda aql - ong mukammal bo‘ladi. U «Inson jonzotlar ichida eng aqlli hisoblanishiga sabab uni 2 ta qo‘li borligidadir» deb aytib o‘tgan. Lekin, bu ta’limotga Aristotel qarshi chiqqan. Anaksagor fikricha, «aql», «ong» o‘zida tanani ko‘rsatadi. Shuning uchun qalb materialistik tomondan ikkinchidir. Anaksagor determenizm tamoyilini to‘liqroq tushuntirib bergan.